Sinyati Blog

Thursday, May 21, 2015

Jinsi ya Kuuteka Upendo Wa Mama Mkwe.

By SINYATIBLOG On May 21, 2015 In Maisha

Wanawake wenzangu wengi wetu tumekuwa tukiwachukia wakwe zetu kwa kauli za kusikia tu kwa watu.Tabia za wakwe zetu kweli huwa hazilingani wapo wenye upendo wa dhati lakini wengine utajuta hata mume utamkimbia.Leo naomba tusaidiane kidogo ili kuweza kuifurahia ndoa yako pamoja na kumpenda mkwe wako zaidi kwa vitu vidogo ambavyo havina gharama lakini vitakupa heshima na kupendwa na mama mkwe.

Jifunye kunyenyekea kwa mama mkwe kwa lolote unalifanya juu yake au wewe unapo kuwa naye.
Mama mkwe muone kama mama yako mzazi.Mpende kama mama yako aliyekuzaa na kuwa wazi kwake.Jitahidi kumjua kuwa anapenda nini? ili unapoweza unamnunulia na kumpa.
Msifie mumeo mbele kwake,pia mwambia jinsi gani una mpenda mmeo,siyo kumpa lawama na madhaifu ya mumeo.Mambo mengine mnasuluhisha wenyewe siyo lazima kuyafikisha kwa ndugu.
Si vema kuishi nyumba moja na mama mkwe kama si lazima ili kuepuka lawama na ugomvi usio na tija.
Usimwite mume wako jina lake mbele ya mkweo.Itaonesha kuwa unamdharau.
Tumia fedha vizuri ukiwa unaishi na mama mkwe nyumba moja pamoja na kuwa mwangalifu jinsi unavyoshi na mumeo,epuka vitendo ambavyo ni chukizo kwa mama mkwe.
Penda kumzawadia unapokuwa naye hata unapokwenda kumtembelea.
Mfanyie vitu ambavyo hata mama yako mzazi hujawahi mfanyia mridhishe nakumfurahia kwa yale mema anyofanya hata kama machache.
Jifunze kusamehe na kusahau pale anapokukosea.Pia mtumaini Mungu sana siku zote za maisha yako.
Muoneshe upendo siku zote.Nitumaini langu kuwa umeelewa ,tafadhari toa maoni yako,pia mshirikishe mwanamke mwenzio juu ya hii mada ili iwe msaada kwa wengi.Toa maoni yako hapo chini......Usisite kutoa comment zako itasaidia wengine pia.

Soma zaidi

JINSI YA KUPANGA MIKAKATI BORA KATIKA FAMILIA YAKO.

By SINYATIBLOG On May 21, 2015 In Maisha

Leo katika safu hii ya maisha na mahusiano naomba tukumbushane haya,Katika jamii zetu tunaona kila siku matatizo wanayo kumbana nayo wanawake wajane.Mwanaume kumbuka wewe ndiyo msingi au kichwa cha familia,Hivyo basi kama mwanaume yakupasa kutafakari na kufanya haya katika familia yako.

Mfanye mke kuwa mrithi wa mali zako.Pia hakikisha umemwandika mkeo katika nyaraka za urithi wa mali zako.
Mke wako anapaswa kufahamu miradi yako
Hakikisha mali zenu zina majina yenu wawili au ya watoto.
Mwanaume ufanye kazi kwa bidii ili kuweza kulea familia yako.
Uwe na mapenzi ya dhati kwa mkeo na kutokukubali watu,ndugu na marafiki kuwa tenganisha.
Wapende wanao na kuwapeleka shule ili baadaye waweze kujitegemea na walee katika maadili mema ya dini.
Kuwa mwaminifu kwa mkeo.
Kutomsema mkeo vibaya kwa ndugu na jamaa zako,Msifie mkeo kwa ndugu na jamaa na kutosema udhaifu wake.
Kuwa na akaunti moja wewe na mkeo.
Mkeo mpe uwezo wa kufanya kazi na kuweza kujitegemea .

Soma zaidi

Monday, May 11, 2015

MIKOBA NA VIATU VYA KITENGE.

By SINYATIBLOG On May 11, 2015 In Ubunifu

Kiatu cha Kitenge au Mkoba na Hereni unaweza kutengeneza hata wewe ukiwa nyumbani na kubadilisha kiatu kilicho choka au mkoba ulio choka na kuwa mpya.Vitu unavyopaswa kuwa navyo ni vitendea kazi tu, kama gundi ya simba,kiatu,mkoba na mkasi

Soma zaidi

AFRICAN PRINTS KWA WATOTO.

By SINYATIBLOG On May 11, 2015 In Mitindo

Soma zaidi

Saturday, May 9, 2015

VYAKULA AMBAVYO MAMA MJAMZITO HAPASWI KUTUMIA.

By SINYATIBLOG On May 09, 2015 In Mahusiano

Mjali mwanao.

Mama Mjamzito waweza kula kwa mpangilo huu.

Mlo wa Asubuhi: A - Chungwa/ Embe/ Ndizi mbivu/ Parachichi, B - Mkate/ Maandazi/ Chapati/ Vitumbua,Uji C - Karoti D - Mayai, E - Maziwa/ Mtindi/ Siagi/ Maziwa ya Soya
Mlo wa Mchana: A - Parachichi/ Papai/ Ndizi/ Embe na chungwa, B - Ugali/ Wali/ Ndizi/ Makande/ Tambi C - Mchicha/ matembele/ Mnavu/ Kisamvu/ Spinach/ Kabeji, D - Maharage/ Samaki/ Kuku/ Njugu/ Nyama/ Dagaa E - Maziwa/ Mtindi/ Siagi/ Maziwa ya Soya.
Mlo wa Usiku: A - Parachichi/ Papai/ Ndizi/ Embe na Chungwa, B - Wali/ Ndizi/ Viazi/ Tambi/ Chapati C - Mchicha/ Matembele/ Mnavu/ Kisamvu/ Spinach/ Kabeji, D - Maharage/ Samaki/ Kuku/ Njugu/ Nyama/ Dagaa E - Maziwa/Mtindi/Siagi/Maziwa ya Soya.

Vitu na Vyakula vya kuepuka mama mjamzito.

Matumizi ya Pombe wakati wa ujauzito huathiri mtoto. Hurusiwi kutumia pombe.
Uvutaji Sigara
Kupunguza unywaji wa kahawa au vinywaji vyenye caffeine nyingi.
Samaki aina ya papa, swordfish, tilefish na king mackerel kwani wana mekuryi kwa wingi ambayo ni mbaya kwa afya

Soma zaidi

MADHARA YA KUFANYA TENDO LA NDOA KINYUME CHA MAUMBILE.

By SINYATIBLOG On May 09, 2015 In Maisha

Mjali mwenzi wako.

MOJA, Njia ya haja kubwa haina vilainishi/lubrication asilia kama jinsi Uke ulivyo.huwa inasababisha kuchubuka kwa tisu/ngozi laini ndani ya njia ya haja kubwa hiyo, na hivyo kupelekea michubuko ambayo bacteria, virusi na hata vimelea vingine kuweza kupenya wakati wa majeraha hayo ya michubuko na hivyo kuingia katika mfumo wa damu kupitia majeraha hayo.Hii inaweza kusababisha kuenea kwa magonjwa ya zinaa pamoja na VVU.
Tafiti zinaonyesha ya kuwa Ngono kwa Njia ya haja kubwa ipo katika hatari kubwa ya maambukizi ya virusi vya ukimwi kwa zaidi ya asilimia 30% kuliko watu wanaotumia njia ngono kwa njia ya Uke.Vile vile mtu anakuwa katika hatari kubwa ya kupata virusi vya human papillomavirus (HPV ) ambavyo huweza kumpelekea mtu anayejihusisha na ngono kinyume na maumbile kupata muwasho katika eneo hilo la haja kubwa na hata kupelekea kupata kansa.

PILI, Tishu ndani ya njia ya haja kubwa, haijakingwa na kulindwa kwa ngozi ngumu kama ilivyo sehemu za nje za mwili. Tishu zote za nje ya miili yetu zina ngozi ambayo ni seli zilizokufa ambazo hutusaidia kutukinga dhidi ya maabukizi ya vimelea na vile vile hutulinda na vitu tofauti katika mazingira.Hivyo ndani ya njia ya haja kubwa hakujakingwa na ulizi huo wa asili wa seli hizo ili kuweza kuhimili, hivyo kuifanya iwe katika hatari kubwa ya kusuguliwa na hivyo kuchanika ambayo hupekea kusababisha maambukizi kuwa rahisi kutokea.
Pia ngozi ndani ya njia ya haja kubwa iko tofauti na ile ya ukeni ambapo ngozi ya ukeni huweza kuhimili ile misuguano pasipo kuweza kusababisha michumbuko kwa sababu ya vilainishi asili vinavyoatikana ndian ya uke na gozi husika.

TATU, Njia ya haya kubwa ni Maalumu kupitisha Kinyesi tu.Kwa jinsi ambavyo njia hii imeundwa ama kutengenezwa ni maalumu kwa kuhimili na kupitisha kinyeshi tu na si vinginevyo.Njia ya haja kubwa imezungukwa na kama misuli mfano wa ringi ama kwa kitaalamu huitwa (Anal sphincter) ambayo kazi yake ni kukaza eneo hilo kabla na baada ya kujisaidia tu.Kipindi ambapo misuli hiyo (anal sphincter)imekazwa ama kubwa kwa kuingiziwa kitu kingine kigumu huweza kusababisha maumivu makali kwa muhusika.Inapoendelea kuwa na mrudio wa mara kwa mara wa ufanyaji wa Ngono kwa njia hii ya haja kubwa ama kinyume na maumbile hufanya misuli hiyo ya njia ya haja kubwa kuwa dhaifu ama kulegea na isiwe na uwezo tena wakukaza kama kazi yake inavyotakiwa kufanya. Na hivyo kuwa vigumu kuweza kuzuia kinyesi kuweza kupita mpaka utapokuwa tayari kuweza kukitoa hivyo kusababisha utokaji ovyo wa kinyesi

.NNE, Njia ya haja kubwa imejaa bacteria wengi.Njia ya haja kubwa imejaa bacteria wengi sana tofauti na Ukeni kulivyo hata kama wapenzi hawana maambukizi yeyote ya zinaa au ugonjwa wowote bacteria huwa wapo tu eneo hilo na hawa ni bacteria wa kawaida (Normal flora). Mtu anapokuwa naingiza uume ndani ya njia ya haja kuwa anakuwa anaingiza vimelea vingine vya bacteria katika eneo hilo na wanapokutana na wale bacteria wengine waliopo katika eneo hilo husababisha madhara.

Pia pale unapohamisha uume toka katika njia ya haja kubwa na kupeleka katika Njia ya Uke badi bacteria hao utawapeleka katika eneo Uke ambapo Njia ya haja kubwa inakuwa na bacteria wengi na hivyo kupelekea maambukizi ukeni na pia maambukizi katika njia mkojo.Ngono kwa njia ya haja kubwa inaweza kusababisha madhara mengine kwa afya ya watu wanaojihusisha na Njia hii ya ngono na wanaweza kupata madhaara kama haya yafuatayo,

Pale mdomo unapogusana na njia ya haja kubwa au kugusa uume uliotoka kwenye njia ya haja kuwa kwa mdomo kunaweza kupelekea kupata kwa wote mtu na mpenzi wake kuwa katika hatari ya kupataa magonjwa ya HEPATITIS C, HERPES/ malengelenge, kupata virusi vya human papillomavirus (HPV) na maambukizo mengine.

Hata hivyo, majeraha makubwa wakati wa ngono kwa njia ya haja kubwa mara nyingine ingawa sio kila mara hali hii kutokea inaweza kupelekea Damu kuvuja kwa ndani (hemorrhoids) baada ya tendo hilo kufanyika ambalo inaweza kusababisha au kupasuka ama kuchanika kwa misuli/nyama ndani ya njia ya haya kubwa kwa sababu ya msuguano mkali na muda mwingine hupelekea kuweza kutoboka kwa utumbo mpana(colon) hii huweza kwa ni tukio la hatari zaidi ambalo huhitaji msaada wa kitabibu haraka kwa matibabu na hata kufanyiwa upasuaji zaidi na hata kupoteza maisha kunaweza kutokea.

TANO, pia kwa wanawake wengi wanaofanya ngono kinyume na maumbile wamekuwa wakipata shida wakati wa kujifungua kwa misuli yao kushindwa kuhimili kukaza kwakati wa kusukuma mtoto na hivyo inaweza kupelekea utokaji wa kinyesi wakati wa kusukuma mtoto. jambo ambalo huleta tabu kwa wahudumu wa afya kwa kutumia muda mwigi kuwahudumia.Njia pekee ya kuepuka kabisa hatari hizo za ngono kinyume na maumbile ni kuacha kabisa ngono kwa njia hiyo ya haja kubwa.shiriki katika ngono kwa njia ya kawaida na ikibidi kwa kutumia kondomu ili kujilinda dhidi ya kuenea kwa maambukizi ya magonjwa ya zinaa.Kuepuka kuingiza uume ndani ya uke na kisha mdomoni ikiwa uume ulikuwa umeingizwa katika njia ya haja kubwa.Tuzingatie maadili ya dini zetu na utamaduni wetu bila kusahau kujali afya yako.

Soma zaidi

GAUNI LAKO LA HARUSI

By SINYATIBLOG On May 09, 2015 In Harusi

Soma zaidi

MITINDO MIKALI YA VITENGE 2015

By SINYATIBLOG On May 09, 2015 In Mitindo

Remba ndiyo habari ya mjini kwa Tz ingawa wa Nigeria walianza kitambo,ila kwa sasa ndiyo imekamata rika zote hasa kwenye shughuli za sherehe..

kitenge kimechanganywa na kitambaa kinachovutika.

Suruali ya Kitenge simple with pemplum top

Solo ya style ya kitenge iliyokatwa kimtego,unaweza vaa popote kulingana na mazingira.Hapa kila shape inapendeza.

Iro$Buba ya kitenge ushindwe wewe.

Gauni la kitenge solo staili

Soma zaidi

MISHONO YA VITENGE

By SINYATIBLOG On May 09, 2015 In Ubunifu

Gauni la shift la kitenge waweza vaa popote ila kulingana na mazingira.

Mtindo huu wa kitenge una weza valiwa na watu wasio na matumbo makubwa.

Mtindo wa kitenge kwa mtoko zaid.

Wavulana mtoko simple wa kitenge.

Shati la makenzi.

Tupokigwe Abnery ,hereni nime buni mwenyewe ushindwe ww tu kupendeza ndani ya Batiki.

Soma zaidi

Friday, May 8, 2015

MCHANGO WA BONGO FLAVA KATIKA LUGHA YA KISWAHILI.

By SINYATIBLOG On May 08, 2015 In Maisha

Diamond msanii wa muziki wa kizazi kipya nchini Tanzania, amekuwa ni daraja kubwa kwa taifa na n'je ya nchi yake hasa katika kuitangaza lugha yake kwa nyimbo zake ambazo zinapendwa. kutangaza Lugha ya Kiswahili

HAKIMILIKI

Mimi Tupokigwe Abnery ,ninatamka kwamba tasnifu hii ni kazi yangu asilia ,na kwamba haijawahi kuandikwa na wala kuwasilishwa katka chuo kuu chochote kwa ajili ya kutunukiwa digrii inayofanana na hii au nyingine yoyote.

Sahihi :T.Abnery

simu:+255756377940.
Anuani ya barua pepe:abnerytupokigwe@gmail.com
Mwalimu wa somo la Kiswahili.
Shule ya Sekondari Precious Blood-Arusha-Tanazania.

SHUKURANI

Tasnifu hii ni zao la wengi waliyojitoa kwa hali na mali kuikamilisha.Hakika ni singeweza kukamilisha kazi hii peke yangu na kuifanya kama ilivyo .Katika ukurasa huu nitawataja wachache na kuwaomba msamaha wale ambao sijawataja ila kwa dhamiri ya upendo toka moyoni nawathamini na kuwaenzi kwa umoja na ushirikiano wenu wa hali na mali.

Kwanza ,namshukuru mungu kwa kunipa uzima na afya njema katika kipindi chote cha mchakato wa maandalizi ya Tasnifu hii .Pili nawashukuru wasimamizi wangu Bw.Athumani Ponera na Bw. Jacob wa chuo kikuu cha Dodoma kwa kujitoa katika kazi nzima kwa ushauri na kutupa muongozo jinsi ya kuifanya kazi hii.Kiwango cha upendo na muongozo walichokionyesha hakiwezi kupimika wala kulipwa .Hakika mchango wao hautasaulika kamwe.

Tatu,naushukuru uongozi wa Chuo kikuu cha Dodoma kwa kunidahili kwa ajili ya masomo ya shahada ya kwanza katika Isimu ya Kiswahili.Hata hivyo napenda kutoa shukrani zangu za pekee ziwafikie wazazi wangu kwa kunisaidia kwa hali na mali katika kufanikisha gralama za uandishi wa tasnifu hii.Pia napenda kuwa shukuru wasanii wa muziki wa kizazi kipya Danny Msimamo,James christoper a.k.a Jc na Abulazizi Aboubakar Chende a.k.a Dogo janja na wanafunzi wa mwaka wa pili na watatu wa shahada ya isimu ya Kiswahili kwa mchango wao mkubwa waliouonyesha katika kufanikisha utafiti huu.

Nne,shukrani zangu za dhati zimfikie mkuu wa idara ya kiswahili wangu Bw. A.Ponera kwa kunipa hamasa ya kusoma kozi hii ya utafiti,Tano shukrani zangu za dhati ziwafikie watafiti wenzangu wa taaluma ya Isimu ya Kiswahili pamoja na jamii ya watu wa Dodoma waliochangia mawazo yao na kuifanya kazi hii ikamilike ,hawa si wengine bali ni Nibwene paighty,Mapunda suma,kihombo Vicky ,Kweka Shamimu na bakirane Vallelian.

IKISIRI.

Tasnifu hii inayoitwa “NAFASI YA MUZIKI WA KIZAZI KIPYA KATIKA LUGHA YA KISWAHILI”ina malengo mahususi manne,ambayo ni Kubainisha hadhi ya Kiswahili katika nyimbo za muziki wa kizazi kipya,kubainisha sababiu zinazo pelekea muziki huu kusikilizwa na vijana,kuelezea mchango wa muziki wa kizazi kipya katika utamaduni wa lugha ya Kiswahili na jamii kwa jumla.Taarifa zilikusanywa kwa njia ya mahojiano,majadiliano katika vikundi,mapitio ya maandiko na sampuli niliigawa katika makundi yafuatayo:Wasomi wanao sikiliza muziki wa kizazi kipya na wanafunzi wanaosoma Isimu ya Kiswahili.Sampuli ilipatikana kwa nbinu ya sampuli lengwa.Uchambuzi ulifanyika kwa mbinu ya ufafanuzi(uhalisia)

Matokeo ya utafiti huu yanaonyesha kuwa muziki wa kizazi kipya ni muziki ambao unabadilika kadri miaka inavyozidi kwenda na hivyo kutokana na hili inaonyesha kuwa endapo jitihada za taasisi ya utamduni na lugha isipo angalia swala la utumizi wa lugha katika muziki wa kizazi kipya hapo baadaye muziki huu utapelekea vijana kuwa na lugha yao na hivyo kusababisha utabaka katika jamii kwasababu utafiti unaonyesha kuwa muziki wa kizazi kipya ni muziki wa vijana na lugha inayotumka wanailewa wenyewe kwa asilimia kubwa hivyo basi kutokana na mwingiliano wa wasanii katika shoo,nyimbo zinazosikilizwa na jamii kuna uwezekano wa kuibuka kwa lugha ya kisheng inayotumiwa na vijana wengi nchini Kenya na sasa inasikika katika muziki huu wa kizazi kipya na kuididimiza lugha ya Kiswahili.Kwasababu lugha ya kisheng ni mchanganyiko wa lugha ya Kiswahili ,kingereza na lugha za kibantu na utafiti unaonyesha kuwa wasanii wa muziki huu wana mtindo wa kuchanganya lugha tofauti katika mashairi yao.

YALIYOMO.

HAKIMILIKI

SHUKRANI

IKISIRI

YALIYOMO

SURA YA KWANZA…………… ………..…………………1-11

1.1Ufafanuzi wa dhana maalumu zilizotumika katika Tasnifu hii

1.2Usuli wa Tatizo.

1.3 Tamko la Tatizo la utafiti.

1.4 Malengo ya utafiti.

1.5 Malengo la jumla.

1.6 Malengo mahususi.

1.7.Maswali ya utafiti.

1.8 Manufaa ya utafiti.

SURA YA PILI. ………………………………………………12-13

2.0.Mapitio ya maandiko.

2.1 Maandiko yanayohusu muziki wa kizazi kipya kwa ujumla.

2.2 Pengo linalo paswa kuzibwa.

SURA YA TATU………………………………………………14-16

3.0 Mbinu ya utafiti.

3.1 Mpango wa utafiti.

3.2 Eneo la utafiti.

3.3 Mbinu za kupata Data.

3.4 Mbinu za kukusanya data

3.4.1Mahojiano.

3.4.2 Majadiliano katika vikundi.

3.4.3 Mapitio ya maandiko.

3.4.4 Vifaa vya utafiti.

3.4.5 Mbinu za uchanganuzi data.

3.4.6 Mawanda ya Utafiti.

3.4.7 Mpango wa Tasnifu.

SURA YA NNE………………………………………….17-36

4.0 Mjadala wa utafiti.

4.1Utangulizi.

4.2Hadhi ya muziki wa kizazi kipya katika lugha ya Kiswahili.

4.3Sababu zinazopelekea muziki wa kizazi kipya kusikilizwa na vijana.

4.4Mchango wa muziki wa kizazi kipya katika utamaduni wa lugha ya Kiswahili na jamii kwa ujumla.

SURA YA TANO…………………………………………37-41

5.0 Hitimisho la utafiti.

5.1 Muhtasari wa utafiti huu.

5.2Mchango mpya wa utafiti huu

5.3 Maoni ya ujumla kuhusu utafiti.

5.4 Mapendekezo kuhusu tafiti zijazo.

MAREJELEO……………………………………………….42-46

Nyongeza mbalimbali.

A,Picha za wasanii wa muziki wa kizazi kipya wakiwa katika matamasha pamoja na picha za vijana wakifuatilia tamasha.

B.Maswali ya dodoso

SURA YA KWANZA.

1.1 Ufafanuzi wa istilahi maalumu zilizotumika katika Tasnifu hii:

1.1.1 LUGHA.

kwa mujibu wa Kiswahili sanifu TUKI(2005,Lugha (1)ni mpangilio wa sauti na maneno unaoleta maana ambayo hutumiwa na watu wa taifa au kundi Fulani kwa ajili ya kuwasiliana.(2) ni maneno na mtumizi yake(3) ni mtindo anao utumia mtu kujieleza.

Kwa mujibu J.Habwe na P.Karanja,misingi ya sarufi ya Kiswahili(2004),lugha ni mfumo wa sauti zinazotumiwa na watu wajamii wenye utamaduni unaofanana ili kuwasiliana.

Hivyo basi lugha ni mfumo wa sauti nasibu na ishara za kisarufi ambazo kwazo watu wa jamii Fulani ya lugha huwasiliana na kupokezana utamaduni wao.Hii ina maana kwamba lugha ni chombo muhimu cha utamaduni ,lugha ni sehemu ya utamaduni na ni chombo kinachosheheni sifa za utamaduni wa jamii husika katika misamiati,miundo na matumizi ya lugha zinazo husika.Lugha utumika kukuza utamaduni kutoka kizazi kimoja hadi kingine.

1.1.2 MUZIKI.

Kwa mujibu kamusi ya English-Kiswahili toleo la 3(2005),muziki ni sanaa iliyokusudiwa na kuweza kukubaliwa na jamii, msanii hana budi kubuni mitindo ya lugha mbalimbali katika utungaji wake.

Kwa mujibu wa kamusi ya Kiswahili sanifu Toleo la 3(2006),Muziki ni kitendo cha kutunga na kutia sauti.

Kwa mujibu wa Kamusi ya Kiswahili Sanifu toleo la pili (2004),Muziki ni mpangilio wa sauti za ala,uumbaji au vyote viwili.

Kwa mujibu wa Kamusi ya Kiswahili Sanifu (1981), Muziki ni mpangilio wa sauti za ala na uimbaji unaoleta athari fulani kwa kiumbe.

1.2 Suala la muziki wa kizazi kipya.

Sehemu hii ina lengo la kuchunguza suala hili kihistoria,kwa kufanya hivyo tunaweza kupata au kujua nafasi ya lugha ya Kiswahili katika muziki wa kizazi kipya katika kukuza lugha ya Kiswahili ,katika kushughulikia suala hili ,nilichunguza hali halisi ya kuwepo kwa muziki wa kizazi kipya nchini baada ya vijana kuanza kuimba nyimbo hizi zenye mahadhi ya kihiphop kutoka Marekani na kutaka kujua muziki huu una mchango gani katika lugha yetu ya Kiswahili kutoka mwaka 1970 ulipoanza kusikilizwa na jamii.Hii ni kwasababu jamii ndiyo inayosikiliza ujumbe uliopo katika nyimbo hizo .Ambapo muziki huu hapo mwanzo ulikuwa ukionekana ni wakihuni na ni wavijana pekee yao na sio wazee ,hii imekwenda sambamba na matumizi ya msamiati wa lugha ya Kiswahili inayotumika katika nyimbo za muziki wa kizazi kipya .

Hivyo nimeona kuwa uchunguzi wangu uzingatie jamii inayosikiliza muziki huu wa kizazi kipya ,katika sehemu hii nimegawa makundi maalumu ya wapenzi wa muziki wa kizazi kipya ambao naamini kuwa suala la nafasi ya lugha ya kiswahili katika muziki wa kizazi kipya linaweza kudhirirka kwa uwazi zaidi.Pamoja na kudhihirika huko katika makundi haya nyimbo nyingi za muziki wa kizazi kipya(bongo flava) zilikuwa zikisikilizwa tangu mwaka 1970 hadi sasa.

1.3Historia fupi ya muziki wa kizazi kipya

ulianzishwa na Wamerekani weusi huko the Bronx, New York Marekani mnamo mwaka 1970.Wamerekani wenye asili ya Afrika ,ambao babu zao walichukuliwa kwenda Marekani kama watumwa.Elementi hizi za utamaduni wa hiphop zilikuwa zikijitokeza kwa awamu moja na inapofifia inaibuka nyingine ,ilivyo ni kwamba ilianza grafiti ikafuatwa na udijei,mabreka,halafu rap(yasin,2001;rose1994;toop2000;mitchel2001;southern1983).

Mizizi hasa ya rap Afrika, mbali ya kuanzishwa na wamarekani weusi una sifa mbalimbali za kimuziki na kifasihi simulizi za kiafrika ikiwa ni pamoja na matumizi ya midundo au ridhimu usimulizi,kiitikio na majigambo.Hiphop au muziki wa kizazi kipya ulikuwa kama jukwaa la mshikamano miongoni mwa vijana wa kimarekani wa mjini na baadaye kuwa kama mtindo wa maisha na sauti ya vijana .Ni utamaduni ambao uliwakutanisha wale walionyimwa haki ,walionyanyaswa na kugandamizwa katika historia na ukawa utambulisho miongoni mwa Wamerekani weusi na ukawa kipaza sauti chao.

Muziki wa kizazi kipya au rap nikipengele kimoja wapo cha utamaduni wa hiphop.Ni aina ya ushairi ,usimuliaji,au usemaji unaopangwa vina kwa kufuata mdundo wa ala za muziki (ambao tayari ulisharekodiwa ).Muziki huu ulianza kama sehemu ya burudani ya vijana weusi na baadaye ukakuwa na kuenea na kuwa maarufu katika nchi nyingi duniani .Hapa Tanzania muziki wa kizazi kipya ulianza mwaka 1980.Vijana walianza kuimba wakiwa ufukweni na baadaye katika sherehe mbalimbali ulianza kisikika redioni mwaka 1995.

Kama ilivyokuwa kwa Wamerekani weusi vijana wengi wa Kitanzania pia hutumia muziki wa kizazi kipya kuelezea matatizo yao ya kila siku kama vile ukosefu wa ajira na athari zake ,Dola na nguvu zake na umasikini.Hapo mwanzoni nyimbo hizi ziliimbwa kwa kuwaiga wasanii wa kimarekani kama vile Vanillah Ice,Kriss Kross na Naughty by Nature, halikadhalika walitumia baadhi ya maneno au sentensi kutoka nyimbo hizo .Hivyo kila mwimbaji alijaribu kuwa mbunifu na kutunga nyimbo zake mwenyewe ilikuwapata mashabiki na kujiongezea umaarufu.Muziki wa kizazi kipya unaojulikana sana kwa jina la Bongo flava ulishika kasi sana mwaka2000.muziki huu umewapatia vijana wengi fusra baada ya kusikia nyimbo kutoka n’je ya nchi.

Tanzania hususani marekani ambapo vijana waliiga na kutoka na staili yao wakitumia lugha ya Kiswahili na wengine walichanganya nyimbo hizo na lugha kama Kingereza na lugha za asili.

Walichoweza kufanya vijana wengi ni kuiga (ala) za Wamerekani lakini waliamua kutumia lugha ya Kiswahili ili kuweza kufikisha ujumbe kwa Watanzani na kama inavyojulikana kuwa kazi yoyote ya sanaa ina malengo ya kufundisha ,kukosoa na kuburudisha.Wakati muziki huu unaanza Tanzania hakuweza kuzaniwa kama unge fika karne za mbele lakini hivi sasa una waimbaji wengi pamoja na mashabiki wengi wa rika tofauti hasa vijana, watu wazima si wote wanao upenda muziki huu.

Baadhi ya vijana waliokuwa waanzilishi wa muziki huu kwa Tanzania,vijana wa mwanzo kabisa ambao kuanzia mavazi yao na kufokafoka kwao kulikuwa ni burudani tosha kwa watu kuanza kudadisi kuhusu utamaduni wa mavazi hayo ambayo yalionekana kama uhuni tena wa kupita kiasi kutokana na uvaaji wa mavazi hayo kihip hop.Hawa ni baadhi ya wasanii wachache ambao walivaa kihip hop Samora Avenue,John simple,DJ Rusual,The BIG ONE,Babu manju,Davidi,Nhigula,Abdulhakim Magomelo,Kessy,Ibony Moalim,Tom

London,Opp(now JayP) NA DJ Ngomeley.Hao walikuwa chachu katika uvaaji wa kihiphop na katika kughani Muziki huu wa kizazi kipya.

Pia kuna wasanii wa mwanzo kabisa katika kuimba muziki huu wa kizazimkipya akiwepo mbunge wa Mbeya mjini Joseph Mbilinyi (BBG lianza na MR.11)FreshXE Mtui,Adili Kumbuka,KBC(Mbeya Tech)Saleh Jabir,Samia X,The Big,Rhymson,2Proud,Kwanza Unit,GWM,Hard Blasters na Bantu pound ambao walianza kuimba katika sherehe za mashuleni,kwenye matamasha mtaani kabla hata ya kurekodi nyimbo zao studio. Kulikuwa na wale wenye kuimba kama wanamuziki wengi wa Marekani kwa kupitia matamasha mbali mbali katika Jumba la utamaduni la Urusi,Korea na mengineyo yaliyokuwa yakiandaliwa hasa na wanafunzi wa shule mbali mbali za sekondari jijini kama Forodhani pia matamasha yaliyokuwa yakifanyika kando kando ya ufukwe ambako wengi wenye kutaka kuimba walijitokeza.

Kulikuwa na kundi kama la Mawingu na mwana dada Pamela,mwanadada Stara Thomas na Judith Wambura ambao uwezo wa kughani na kuimba kama Mc Lyte ulimuinua hasa alipofanya hivyo kwa mara ya kwanza ndani ya kipindi cha DJ show ya Radio One,shukrani kwa Ipyana Malecela Mkwavi (RIP) kwa zawadi ya LP yenye mdundo,ala ya single “Keep,Keeping on” ndiyo iliyomtambulisha Jay Dee wa leo Radioni kwa mara ya kwanza japokuwa kabla ya hapo alikuwa mwimbaji wa kwaya kanisani lakini mweye kusita kuingia kwenye muziki wa kidunia.

Pia Kundi la R&B lililojulikana kama Four Krewz Flava pia Herbert Makange ambaye pia alikuwa akiimba. Kwa kufanya haya na mengineyo mengi muziki huu sio tu utakuwa ni wenye kujijengea heshima bali kuweka kumbukumbu kubwa ya mapinduzi kwenye ulimwengu wa muziki Tanzania na hadhi yake kuwa ni ile isiyofutika kwa urahisi machoni na akilini mwa kizazi cha sasa na hata kile kijacho kwa muda mrefu.

1.3.1 HISTORIA YA LUGHA YA KISWAHILI.

Kiswahili ni lugha ambayo inawekwa katika kundi la lugha za Kibantu. Neno “Swahili” linatokana na neno la Kiarabu “sahel” linalomaanisha “sawahil” na katika Kiswahili ni “mpaka” au “pwani”(linalotumika kama kivumishi kumaanisha “wakazi wa pwani”. Kuongeza kwa herufi mbili za “ki” [‘lugha’] kupata “Kiswahili” kumaanisha “lugha ya pwani”. Wakati mwingine, neno “sahel” linatumika kumaanisha “mpaka wa jangwa la Sahara”. Unganishaji wa herufi ‘i’ mwisho wa neno “Kiswahili” ni kutokana na umbo la kivumishi katika lugha ya Arabu (‘sawahil’). Jambo la hakika ni kwamba Kiswahili ni lugha ambayo imeazima maneno kutoka Kiarabu, Kiuajemi, Kireno na hivi karibuni Kiingereza. Hali hiyo, imekifanya Kiswahili kufika kiwango cha lugha ya kisasaZamani, Waswahili walitumia utawala wa mfumo wa mamlaka moja. Karibu na karne ya 10, pwani nzima ya Zanzibar ilikuwa chini ya utawala wa mfalme mmoja ambaye aliishi katika mji mkuu wa Safala.

Karibia karne ya 14, jamii ya Waswahili ilibadilishwa kuwa nchi yenye miji ya kisasa. Miji mingi hiyo ilikuwa midogo yenye majengo ya jiwe, misikiti, familia ya Waislamu walio na tabaka la juu na wengine wengi ambao hawakuwa Waislamu. Majiji makubwa kama Mogadishu, Pate, Mombasa, Malindi, Zanzibar na Kilwa yalijengwa na marijani na matumbawe ambayo yalionesha dalili za utajiri kwani yalikuwa na vifaa vya ujenzi vya gharama sana. Idadi kubwa ya majiji hayo yalikuwa chini ya utawala wa Sultani ambaye alikuwa Mwislamu. Ilifika kipindi ambacho majiji makubwa hayo yalitawala mengine ambayo hayakuwa na uwezo wa kuchukua mamlaka. Kwa mfano, Sultani wa Kilwa alitawala sehemu kubwa ya pwani ikiwemo Sofala na Zanzibar. karne ya 14 (kipindi cha mwaka 1390) idadi kubwa ya miji iliyotawaliwa na Masultani wa Omani kama Sofala ilianza kupata uhuru. Kuanzia karne ya 8 mpaka 19, Kiswahili kilizumgumzwa na makabila kadhaa kwa umbali wa maili 1000 kwenye pwani ya Afrika Mashariki kati ya Mozambique na kusini kwa Somalia.

Kwa mamia ya miaka,sehemuambazo palikuwa na Waswahili palikuwa vituo vya biashara muhimu kati ya wenyeji na nchi kama Arabia, India na Asia Mashariki na raslimali za Afrika Mashariki. Ushirikiano huu wa kibiashara uliathiri jamii ya wenyeji (Waswahili), utamaduni, dini na lugha katika Afrika Mashariki. Katika enzi za karne ya 19, Kisiwa cha Zanzibar kilikuwa kituo kikuu na cha umuhimu kwa ajili ya biashara iliyokuwapo kwenye pwani ya Afrika Mashariki; sehemu ambapo safari ya watu na usafirishaji wa bidhaa kwenda katikati ya eneo hilo (Afrika Mashariki). Wakati huo, Kiswahili kilitumika kama lugha ya biashara na ya mawasiliano. Kutokana na hali hii, watu wengi ambao ni Waswahili walihamia kuishi kwingine hasa katikati ya Afrika Mashariki kwa lengo la kufanya biashara.

Naye Profesa Whiteley (1969), amefafanua hali hii akisema,“Wakati upanuzi wa biashara ulipobadili mbinu ya biashara kwa kutumia msafara kutoka pwani, haja ya kuhitaji lugha muafaka wa biashara ulikuwa muhimu sana na hapo ndipo Kiswahili kilipojizindua jukwaani”.(“When the expansion of trade shifted the initiative to caravan from the coast, the need for an effective lingua franca became acute and Swahili came into its own”).Baadaye, yaani katika karne ya 20, wakati wa ukoloni wa Uingereza, lahaja ya Unguja (aina ya Kiswahili iliyotumiwa na Wazanzibari ilienea sana Tanzania na aina nyingine ya Kiswahili ilienea mpaka Kenya, Uganda, Burundi, Congo, Mozambique na ilifika mbali sana hata mpaka Afrika Kusini. Aina hii ya Unguja ilikuwa imeathirika sana na Kiarabu.

Aina nyingine zilizojitenga kutoka Unguja zilipitia mabadiliko tofauti wakati wa usambazaji wa Kiswahili. Kwa sasa, tuna aina nyingi za Kiswahili zinazotofautiana angalau kidogo sana katika lugha hii ya Kiswahili. Ni muhimu kukumbuka kwamba kulikuwa na sababu moja ambayo ilisababisha usambaaji wa Kiswahili. Hii ilikuwa hali ya kuoana miongoni mwa wafanyabiashara (ambao walikuwa Waswahili) na wenyeji ambao wengi walikuwa watumwa. Inakubalika bila shaka kwamba watoto waliozaliwa na familia ya mchanganyiko huo walipata nafasi ya kujua na kuongea Kiswahili.

1.4USULI WA TATIZO LA UTAFITI

Wahakiki na watunzi wa nyimbo hizi wamejikita kwa kiasi kikubwa kuangalia fani vilevile na maudhui, Lakini tahakiki zao zimejikita katika fani.katika maudhi watafiti na wahakiki wengi wamegusia baadhi ya vipengere na kukisahau kipengere cha utabaka kutokana na matumizi ya lugha ya kiswahili katika nyimbo za muziki wa kizazi kipya ambapo hutenganisha jamii kwasababu nyimbo zao huonekana ni za vijana tu.Chachage(2002)amezungumzia muziki wa kizazi kipya kuwa lugha inayotumika katika nyimbo hizi zina matumizi makubwa ya maneno yanayoibuka kila siku ambayoyanaonekana kuwa lenga vijana na ndiyo wanaoelewa maneno hayo.Jarida la TUKI(2006)wameelezea vipengere mbalimbali vya Fani hasa lugha katika muziki wa kizazi kipya kama uchanganyaji wa lugha,lugha isotafsida,matumizi ya lafudhi za lugha za asili,matumizi ya taswira na matumizi ya tashititi. na maudhui ya muziki huu kama umasikini,unyanyasaji,ukosefua wa ajira na uchumi.

Hii inadhihirisha kwamba suala la nafasi ya lugha ya Kiswahili katika nyimbo za muziki wa kizazi kipya kama kipengere cha fani na pia katika maudhi hawajaangalia kwa undani jinsi matumizi ya misamiati ya lugha ya kiswahili yanavyotumika katika nyimbo hizo inaleta utabaka kwa jamii kwasababu misamiati hiyo inaeleweka na vijana pekee yao.kukwepwa kwa vipengere hivyo kwa wasikilizaji wa nyimbo za muziki wa kizazi kipya na watumiaji wa lugha ya Kiswahili kuna leta utabaka katika jamii.Hii ni kwasababu usikilizaji wa nyimbo hizi unahitaji misamiati inayoeleweka na inayozingatia utamaduni wa lugha husika kwa jamii ili iwe mali ya jamii nzima.Hivyo,utafiti huu unatarajia kuziba pengo lililobainishwa hapo juu kwa kuchunguza hadhi ya lugha ya Kiswahili katika muziki wa kizazi kipya,kuangalia sababu zinazopelekea muziki wakizazi kipya kusikilizwa na vijana zaidi na mchango wa muziki wa kizazi kipya katika lugha ya Kiswahili na jamii kwa ujumla.

1.5 TAMKO LA UTAFITI .

Katika kipengele hiki nilishughulikia mada ya utafiti ambayo ni nafasi ya lugha ya kiswahili katika muziki wa kizazi kipya.Watafiti wengi waliotangulia walichunguza lugha ya kiswahili ilinavyotumika katika muziki wa kizazi kipya ambapo waliegemea zaidi kwenye kipengele cha fani. Hivyo utafiti huu ulichunguza nafasi ya lugha ya kiswahili katika muziki wa kizazi kipya kwa kuzingatia kipele cha maudhui .

1.6MALENGO YA UTAFITI .

Malengo ya utafiti huu yamegawanywa katika sehemu kuu mbili,sehemu ya kwanza ni malengo ya jumla na sehemu ya pili ni malengo mahsusi.

1.6.1 Malengo ya jumla.

Utafiti huu unalenga kuchunguza nafasi ya lugha ya Kiswahili katika muziki wa kizazi kipya.

1 .6.2 Malengo mahsusi.

Malengo mahususi ya utafiti huu ni kama yafuatayo:

i. Kuchunguza hadhi ya Kiswahili katika nyimbo za muziki wa kizazi kipya.

ii. Kuchunguza sababu zinazopelekea muziki wa kizazi kipya kusikilizwa na vijana zaidi.

iii. Kuchunguza mchango wa muziki wakizazi kipya katika utamaduni wa lugha ya Kiswahili na jamii kwa ujmla.

1.7Maswali ya utafiti.

Maswali yatakayo tuongoza katika kufikia malengo hayo ni:

i. Lugha ya Kiswahili ina hadhi gani katika muziki wa kizazi kipya.

Swali hili liliandaliwa ili liniongoze katika ukusanyaji na uwasilishaji wa data za utafiti wangu.Hili ni swali kuu la msingi katika tasnifu hii kwa kulijibu swali hili nilitaraji kubaini hadhi ya lugha ya Kiswahili katika muziki wa kizazi kipya ,kwa kuwa wasanii wengi wa nyimbo hizi utumia lugha ya Kiswahili katika kufikisha maudhui ya nyimbo zao.

ii. Kwanini muziki wa kizazi kipya unasikilizwa na vijana tu?.

Swali hili liliandaliwa ilikukamilisha jambo mahususi lililoulizwa na swali kuu.Kwa kutumia swali hili mambo yaliyopelekea muziki huu kuwa mali ya vijana kwa asilimia kubwa na sio wazee.Swali hili lililenga zaidi katika kuibuka na taarifa kuhusu mada ya utafiti na kuweza kujua nini kianacho pelekea muziki huu kusikilizwa na vijana zaidi.

iii. Kuna machango gani wa muziki wa kizazi kipya katika utamaduni wa lugha ya Kiswahili na jamii kwa ujumla.Swali hili liliandaliwa ilikujua mchango unaopatikana katika muziki wa kizazi kipya kwa jamii yetu,hii imetokana na sababu za mwanzo ambazo zilionyesha muziki huu ni wakihuni.hivyo swali hili litasaidia kufafanua mchango wa muziki huu katika utamaduni wa lugha yetu ya Kiswahili.

1.6 Manufaa ya Utafiti.

Matokeo ya utafiti huu yanatarajiwa kuleta manufaa yafuatayo:

i. Kwanza kabisa, utafiti huu utapendekeza maoni mbalimbali ambayo yanaweza kutumika kuharakisha utekelezaji wa wasanii kutunga nyimbo zao kwa kutumia misamiati iliyo sanifu ambayo itasikilizwa na jamii nzima.

ii. Vilevile, matokeo ya utafiti huu yatawasaidia viongozi na Taasisi mbalimbali zinazohusika katika kukuza lugha ya Kiswahili na sanaa, kuhakikisha wasanii wanaitumia vema lugha ya Kiswahili na kuuzingatia utamaduni wake wanapotunga nyimbo zao.

iii. Kuonyesha umuhimu wa muziki wa kizazi kipya kwa jamii nzima na kuisaidia jamii kuelewa mchango wa muziki wa kizazi kipya kwa vijana.

iv. Kuonyesha nafasi ya lugha ya Kiswahili katika nyimbo za muziki wa kizazi kipya.

1.9 Nadharia ya uchambuzi.

Utafiti huu utaongozwa na nadharia ya uhalisia hivyo,ukusanyaji wa data,uchambuzi na uwasilishaji wake utafanywa kwa kuzingatia nadharia hii.

NADHARI YA UHALISIA.

Uhalisia ni hali ya ukweli kuhusu kitu au jambo na utayari wa kuupokea ukweli huo au kutendea kwa njia inayowezekana ,sifa ya kufanana kabisa na mtu,kitu,au mahali ambapo pamewakilishwa kwa njia ya michoro,muziki,mchezo wa kuigiza ,kitabu na filamu.Mtindo wa sanaa na fasihi ambao hujaribu kuwasilisha jambo ambalo linafahamika au liko wazi katika maisha halisi. Uhalisia kama nadharia ya kiuhakiki ni mkondo unaosisitiza usanii wa matukio katika fasihi ufanye matukio hayo yajitokeze kama maisha ya kila siku.

Neno uhalisia lilitumiwa kwa mara ya kwanza huko Ufaransa katika miaka ya 1850’s kwa lengo la kuelezea kazi za sanaa zilizojaribu kusawiri ulimwengu kama ulivyo na si unavyodhaniwa au kufikiriwa. Kama nadharia ya uhakiki,uhalisia huzingatia namna ya ukweli unavyosawiriwa katika nyakati mbalimbali.Jinsi ya kuusawiri au kuuelewa uhalisia hutofautiana kutoka jamii hadi jamii na kutoka kipindi kimoja cha kihistoria hadi kingine,

-Zamani za akina Galileo Galilei dunia ilidhaniwa kuwa kama meza,kumbe ni ya mviringo.

-Zamani sayari zilidhaniwa ni maumbo yasiyofikika,kiumbe kikitua huko,zitatunguka,kumbe ni mada zenye kudhibitiwa na mivutano kama dunia.

-Zamani kulidhaniwa kuwako ulimwenguni mmoja tu wenye mifumo ya jua ,kumbe yasemekana kuna ulimwengu zingine.

-Zamani hakukuwa na vifaa anuwai vya kisasa vya kizazi na burudani ambavyo vimerahisisha sana maisha. Yote hayo na mengineyo mengi,kadiri ambavyo yamekuwa yakitokea,ndivyo ambavyo yamebadili fikra za watu.

Kwa hiyo kila kizazi kina uhalisia wake ambao huweza kusawiriwa na fasihi,lakini fasihi inaweza kusawiri uhalisia wa wakati ujao kwa kutumia huu uliopo.Hali kadhalika,fasihi inaweza kusawiri uhasilia kwa kutumia ubunifu unaongozwa na msingi ya kisayansi na misingi ya kihistoria .

Nadharia ya uhalisia iliwekewa misingi na mwana-falsafa na Hegel katika kitabu chake cha Aesthetik(UJUMI),Hegel alipendekeza matumizi ya dhana ya uhalisia ielezee kazi ya fasihi inayowasilisha ulimwengu wa maisha ya kijamii yenye wahusika wanaotenda mambo yanayodhibitiwa na hali ambayo wahusika hao wamo.Nadharia ya uhalisia husisitiza usawiri wa uhalisi katika ukamilifu wake,kwa maana kwamba yanayoshughulikiwa hayana budi kudhibitika.Hivyo mchango mkubwa wa nadharia hii ni kuchora maisha kama yalivyo.

Mtaalam Larkin(1972),anasema kuwa madhumuni ya mwandishi kwa anaowaandikia ni kuwaakisia ulimwengu wao wa kawaida,Kwa hiyo ulimwenguni huo sharti uwe halisi au wa ukweli.

Lukacs(1972),anasema kuwa nadharia ya uhalisia ilianza kuhusishwa katika fasihi kwa sababu waasisi wa nadharia hii waliona kuwa kuna uhusiano mkubwa kati ya kazi za kisanaa na mtazamo wa msanii kuhusu mazingira aliyomo.

Hivyo,ninapotumia nadharia hii katika fasihi tunataka kuona ni kwa kiasi gani mwandishi anatuleta karibu na maisha ya kawaida ya kila siku.

Mhimili wa uhalisia ni msanii kujitahidi kuchora maisha jinsi yalivyo bila kuathiriwa;na hufanya hivyo kupitia vipengele muhimu vya maisha kama vile siasa,uchumi,utamaduni,jamii.lugha huwa ya kawaida inayoeleweka katika jamii husika,mandhari na matukio yawe yanaonekana,kujulikana na yaendane na jamii husika.,Msanii huangalia matatizo ya jamii na kuchunguza chanzo chake na kuzingatia mabadiliko ya kihistoria ambayo husababisha hali mbalimbali ya maisha ikiwa pamoja na kuathiri mfumo wa kifikra.

Hata hivyo mchango wa muziki wa kizazi kipya hususani katika kutumia lugha ya kiswahili nitachunguza kwa kuangalia vipengele vya historia ya jamii lengwa,masuluhisho ya muziki katika katika kutumia lugha ya Kiswahili kwa jamii na matatizo ya muziki hii katika kulenga jamii.

SURA YA PILI :

2.0 MAPITIO YA MAANDIKO.

Sura hii inabainisha machapisho mbalimbali yanayohusiana na mada hii,machapisho hayo yatahusu maandiko mbalimbali ya muziki wa kizazi kipya na lugha .Baadhi ya waandishi wameelezea muziki wa kizazi kipya kwa kuelezea maudhui na fani.Kwa ujumla kupitia kazi hizo muziki wa kizazi kipya umeonekana kuwa lenga zaidi vijana kutokana na lugha inayotumika katika nyimbo hizo.Muziki wa kizazi kipya umeonwa kama chombo kinacho wasaidia vijana kuelezea matatizo yao kwa kutumia lugha wanayoielewa wenyewe.

2.1 MAANDIKO KUHUSU MUZIKI WA KIZAZI KIPYA.

Waandishi mbalimbali pamoja na wasanii wameuelezea muziki wa kizazi kipya jinsi ulivyoanza na mtazamo wao kuhusu uelekeo wa muziki huu hapo baadaye. Machapisho kuhusu wataalamu wanasema nini juu ya muziki wa kizazi kipya.

Hapa tutawaangalia(Chachage,2002;Mgembe,1998;Fenn&Perulla,2000;Senkoro2003;)

Majembe(1998),anasema

“uchanganyaji wa lugha ndiyo sifa kubwa inayojitokeza katika nyimbo hizi

kwasababu wasanii wengi huchanganya lugha tofauti ilikuonyesha ubunifu

tofauti na wasanii wengine na kupelekea watu wazima kuona nyimbo hizo ni

uhuni”.

Senkoro(2003),katika maandishi yake ya sanaa anasema :

“wasanii wa muziki wa kizazi kipya wanatumia lugha kama bidhaa

ambayo wameizalisha baada ya kujiajiri wenyewe.Ingawa nyimbo

hizi zina mchanganyiko wa kiingereza, Kiswahili na lugha za kienyeji

nyimbo hizi zinatumia sana misimu sababu ndiyo inayoeleweka kwa vijana”.

Chachage(2002) anasema :

“Watanzania wengi wanadhani muziki wa kizazi kipya unapotosha

utamaduni wa mtanzania hawa ni wapotofu wa mawazo.kwani utamaduni

katika jamii ni mwingiliano wa mambo mengi toka ndani na n’je ya nchi”

Chachage yupo sahihi lakini hata kama tunaiga utamaduni kutoka n’je haipaswi tuvuke mipaka ya utamaduni wa nchi yetu na lugha yetu..

Fenn na perulla(2000)

“matumizi haya ya uchanganyaji lugha yanatokana na itikadi ambayo

imejengeka miongoni mwa wasanii hao na pia kwa lengo la kupata

mashabiki wengi.Wanatumia kingereza sababu ni lugha ya kimataifa,

wanatumia Kiswahili kwasababu ni inayoeleweka kwa watumiaji wengi.”

Senkoro,Majembe na fenn Perulla wameangalia nyimbo za muziki wa kizazi kipya kwa kigezo cha lugha hasa lugha ya kingereza.

2.2Pengo linalopaswa kuzibwa.

Ukiyatalii maandiko hayo utaona kuwa hakuna aliyezungumzia suala la nafasi ya lugha ya Kiswahili katika muziki wa kizazi kipya ,wachache wamejaribu kuelezea kidogo suala hili kwa kuchunguza vipengele vya fani vinavyopatikana katika nyimbo hizo hata hivyo waliotupia jicho suala hili halikuwa lengo lao bali limejitokeza katika mchakato wa kutiririsha mawazo yao.kwa kufanya hivyo tunakosa muwala mawazo.Aidha imebainika kuwa kipengele hiki kina epwa na wahakiki na watafiti wengi wa kazi za fasihi,watafiti wa lugha ya Kiswahili ambao uamua kufanya utafiti wa jumla wa fani na maudhui kutokana na upungufu huo niamua kufanya utafiti ili kubaini mambo yanayojitokeza katika katika nyimbo za muziki wa kizazi kipya, katika lugha ya Kiswahili kwa kuangalia nafasi yake katika muziki wa kizazi kipya.Hatimaye kutathimini kufaa na kutofaa kwa muziki wa kizazi kipya kwa wakati uliopita/uliopo na ujao.

SURA YA TATU:

3.0 MBINU YA UTAFITI.

Sura hii itaelezea mpango mzima wa utafiti kama vile,eneo la utafiti,jamii ya watafiti, zana na mbinu za kukusanya data pamoja na uchambuzi wa data.

3.1Mpango wa utafiti.

Utafiti huu ulikuwa wa uwandani na maktabani .Data zilikusanywa kutoka kwenye nyimbo za muziki wa kizazi kipya.Mbinu ya ufafanuzi ndiyo iliyochukua nafasi katika utoaji wa matokeo ya utafiti huu.Data zote zimekusanywa zimehakikiwa,kuchambuliwa na hatimaye kutolewa maelezo ya kina ili ziwafikie wasomaji .Nililikwenda uwandani kuwahoji wadau mbalimbali wa muziki wa kizazi kipya ,watumiaji wa lugha Kiswahili ili kujua ni kwa namna gani? Muziki wa kizazi kipyamuziki wa kizazi kipya una mchango gani katika utamaduni wa lugha ya Kiswahili pamoja na jamii.

3.2. Walengwa wa utafiti.

Walengwa wa utafiti huu ni jamii ya watafitiwa kwa ujumla wake.

3.2.1 Jamii ya watafitiwa.

Jamii iliyo lengwa kutoa taarifa za utafiti huu ilijumuisha makundi yafuatayo:

i. Nyimbo mbalimbali za muziki wa kizazi kipya zimesaidia kuonyesha jinsi lugha Kiswahili ilivyo na nafasi katika muziki huo.

ii. Wapenzi ,wasanii na wasikilizaji wa nyimbo za muziki wa kizazi kipya au bongo fleva.

3.2.3Eneo la utafiti.

Utafiti ulifanyika Dodoma Tanzania.Eneo hili lilitosha katika ukusanyaji wa data.Dodoma ni eneo ambalo mtafiti anasoma ilikuwa rahisi kupata maoni kutoka kwa watu ambao ni wapenzi wa muziki na watumiaji wa lugha ya Kiswahili.

3.3 ukusanyaji wa data .

Sehemu hii inafafanua njia na zana tofautitofauti zilizo tumika katika ukusanyaji data.

3.3.1Zana na njia za ukusanyaji data.

Zana zilizo tumika ni uhojaji ,daftari na kalamu , mahijiano,na majadiliano ya vikundi pia nilisoma vitabu mbalimbali ambavyo ni vyanzo vya upatikanaji wa data.Nilitumia zana hizi kutokana na elimu ya walengwa wangu wa eneo lenyewe la utafiti.

3.3.2Uhojaji.

Nili uulizaji maswali ana kwa ana au kwa njia ya simu na njia ya mtandao(facebook na barua pepe) ambayo niliwauliza watafitiwa kwa ajili ya kupata na kukusanya data .Nilitumia zana hii katika kukusanya data kutoka kwa watu wazima na vijana,wakiwemo wasanii wa muziki wa kizazi kipya na wapenzi wa muziki huu. Uhojaji ulirahisisha upatikanaji wa data mbalimbali zinazohusu muziki huu wa kizazi kipya.

3.3.3 Daftari na kalamu.

Zana hizi zilitumika katika mahojiano na kupitia maandiko mbalimbali,nilitumia zana hizi wakati wa kunukuu data zilizo patikana kutokana na maandiko mbalimbali na mahojiano nilyo fanya kwa ajili ya kutumika wakati wa uchambuzi na uunganishaji.

3.3.4Mchakato wa ukusanyaji data.

Data za maktabani zilikusanywa kwa kutumia mwongozo wa usomaji ulioandaliwa.Mwongozo huo uliniongoza wakati wa kusoma tasnifu,vitabu,majarida na vielelezo mbalimbali ili kupata data za utafiti huu.Data za uwandani zilikusanywa kwa kutumia uhojaji.

3.3.5Uchambuzi na uunganishaji wa data.

Uchambuzi wa data za utafiti huu ulitumia mbinu ya ufafanuzi wa maudhui yaliyojitokeza kwenye ukusanyaji wa data za utafiti huu.Mbinu ya ufafanuzi ilitumika zaidi katika utafiti huu kwasababu ilikuwa ya maelezo zaidi na sio takwimu.
3.3.6Vikwazo vya utafiti.

Mambo yafuatayo yalikuwa kikwazo katika kuyafikia malengo.

i. Uhaba wa fedha za kugharamia shughuli mbalimbali kama vile nauli kwenda kwenye maeneo ya kutafuta data ,ukusanyaji wa data pamoja na uunganishaji na uandishi wa ripoti.

ii. Muda katika kutafuta data kwasababu ilikuwa ni kipindi cha masomo na sio likizo.kwahiyo ilikuwa vigumu kupata muda wa kutosha katika kukusanya data kwa kina zaidi kutokana na kutumia muda mwingi kwenye masomo ya darasani.

www.jikonifashen.com
SURA YA NNE.

4.0 MJADALA WA UTAFITI.

4.1Utangulizi

Sehemu hii ni ya muhimu sana kwasababu inaelezea namna utafiti ulivyofanywa uwandani .Hii ni sehemu yenye uchambuzi wa data pamoja na matokeo ya utafiti huu .hivyo katika sehemu hii mjadala wa utafiti umegawanyika katika sehemu kuu nne zinazo akisi maswali yaliyoongoza utafiti huu .Sehemu ya kwanza inaelezea hadhi ya lugha ya Kiswahili katika muziki wa kizazi kipya.

Sehemu ya pili inaelezea sababu zinazopelekea muziki wa kizazi kipya kusikilizwa na vijana kwa asilimia kubwa.Sehemu ya mwisho itaelezea mchango wa muziki wa kizazi kipya katika utamaduni wa lugha ya Kiswahili na jamii kwa ujumla.

4.2 Hadhi ya lugha ya Kiswahili katika muziki wa kizazi kipya.

Kwa mujibu wa kamusi ya Kiswahili sanifu (2005)inasema kwamba “hadhi ni cheo daraja, uluwa,taadhima,utukufu,2.Heshima,staha,turuhani.Hivyo katika sehemu hii tutaangalia hadhi ya lugha ya Kiswahili katika muziki wa kizazi kipya.Kutokana na utafiti ambao umefanyika na mtafiti anathibitisha hadhi ya lugha ya Kiswahili katika muziki wa kizazi kipya kwa kuangalia hadhi ya juu na hadhi ya chini.

4.2.1Hadhi ya juu ya lugha ya Kiswahili katika muziki wa kizazi kipya.

Katika kuitazama hoja hii mtafiti anathibitisha hoja hiyo kwasababu zifuatazo: kutokana na utafiti na utafiti uliofanyika imeonyesha kuwa lugha ya kiswahili lugha ina hadhi ya juu katika muziki wa kizazi kipya kuliko lugha zingine wanazo zitumia wasanii wengi wa Afrika Mashariki kwa ujumla kwa mfano wasaniii wa Tanzania ambao wengi wanatumia lugha ya Kiswahili katika kutunga mashairi ya nyimbo zao nyingi.Lugha ya Kiswahili inapewa kipao mbele katika nyimbo/mashairi yao kutokana sababu zifuatazo:

Lugha ya Kiswahili ni lugha ya Taifa kwa nchi za Afrika mashariki.Lugha ya Kiswahili ni lugha ya taifa ambayo imepitishwa na sera ya lugha na mpango wa lugha ,ni lugha ambayo inaeleweka zaidi kwa jamii inayosikiliza mashairi ya wasanii wa muziki huu, wasanii wengi hutumia lugha ya Kiswahili kwasababu ndiyo lugha wanayo ifahamu vema na hii ndiyo sababu ya wasanii wengi kujiingiza katika muziki pasipo kuwa na elimu ya kutosha hivyo wengi wao uimba kwa kutumia lugha ya Kiswahili kwasababu ndiyo lugha wanayoifahamu vema ingawa lugha hii pia ni lugha ya mawasiliano kwa nchi za afrika mashariki.

Urahisi wa lugha ya Kiswahili.Lugha ya Kiswahili ni lugha ambayo ni rahisi na inaeleweka vema kwa wasanii wa muziki wa kizazi kipya hivyo inakuwa rahisi kwao kuzungumza kutunga mashairi yao kwa kutumia Kiswahili na si lugha zingine ambazo hawazifahamu vizuri.

Katika utafiti uliofanyika nilimhoji kijana mmoja anayesomea shahada ya isimu ya Kiswahili, mwaka wapili katika chuo kikuu cha Dodoma kuhusiana na hadhi ya lugha ya Kiswahili katika muziki wa kizazi kipya, anayefahamika kwa jina la Rehema mhapa na kusema hivi:

“Lugha ya Kiswahili kwa mimi binafsi ni lugha ambayo naipenda sana kwasababu

Ni lugha yangu ya taifa pia ni lugha ninayoielewa na nina uwezo wa kuizungumza

Kwa urahisi bila kusitasita kama lugha zingine za kigeni mfano kingereza.Mimi ni

Mpenzi mzuri wa muziki wa kizazi kipya kwasababu mashairi yao wanatunga kwa

Kutumia lugha ya kingereza,hivyo hata ninapo sikiliza na furahia vionjo

vilivyopo kwasababu lugha inayotumika nina ielewa vema na kilichopo ndani ya

nyimbo yaani ujumbe naelewa zaidi kuliko nikimsikiliza 50cent.”

Kwa kuzingatia maelezo ya muhojiwa hapo juu tunapata dhana kuwa wasanii pamoja na wasikilizaji wanaipa hadhi ya juu lugha ya Kiswahili kwa sababu ndiyo lugha yao ya taifa na wanaielewa vema kutokana na lugha hiyo kuitumia katika mawasiliano yao ya kila siku.

Kijana mwingine ambaye naye ni mwanafunzi anayechukua shahada ya kwanza ya isimu ya Kiswahili pia ni msanii wa muziki wa kizazi kipya ambaye alijifahamisha kwa jina la James Christopher a.k.a JC aliseama hivi:

“Mimi katika utungaji wa nyimbo zangu napenda kutumia lugha ya Kiswahili

Kwasababu Ndiyo lugha ambayo ninamisamiati ya kutosha hata katika

utungaji wa mashairi yanguSiwezi kukwama kama ambvyo nikitumia lugha ya Kiswahili kwahiyo hapo na kuwa naSwaga za kutosha katika kuimba na utungaji wa nyimbo zangu,na isitoshe ndiyo lughayangu ninayo itumia katika mishemishe zangu za kitaa”

Wasanii wengi wanaifahamu lugha ya Kiswahili zaidi.Utafiti uliofanyika unaonyesha kuwa wasanii wengi wa muziki wa kizazi kipya elimu yao ipo chini kwasababu wasanii wengi wameishia darasa la saba wengine elimu ya sekondari waliojitahidi sana kidato cha sita ingawa asilimia kubwa wengi wameishia kidato cha nne,hivyo kutokana na utafiti uliofanyika inaonyesha kuwa wasanii hawa hawatumii lugha ngeni zaidi kutokana na kigezo cha kutokuwa na elimu ya kutosha na wengi wao wanajiendeleza kwa kujifunza lugha ya Kingereza na lugha zingine wanapokuwa wamefanikiwa katika soko la muziki, ili waweze kuwa na mawasiliano mazuri wanapo pata fursa ya kwenda kufanya shoo za nyimbo zao n’je ya nchi.Hili tatizo ni kubwa na utafiti unaonyesha kuwa vizazi vya sasa wengi wao wana kimbilia kuimba wanapo shindwa kufaulu vema katika masomo yao pia wanapokuwa wamefanikiwa katika ajira hii ya muziki wanaikwepa elimu na kuendelea na muziki.Hali hii ndiyo inayopelekea lugha ya Kiswahili kupewa fursa ya kwanza katika utunzi wa nyimbo nyingi za wasanii wa muziki huu wa kizazi kipya.

4.2.2 Hadhi ya chini ya lugha ya Kiswahili katika muziki wa kizazi kpya.

Katika kuitazama hoja hii mtafiti anathibitisha hili baada ya kuchunguza na kupata majibu tofauti kutoka kwa watafitiwa namna ambavyo lugha hii inavyochukuliwa na jamii wanaposikiliza muziki huu wa kizazi kipya.Yafuatayo ni maelezo ya baadhi ya watafitiwa kuhusiana na lugha ya Kiswahili kuonekana ina hadhi ya chini kutokana na namna inavyotumika katika nyimbo hizi za kizazi kipya.Yafuatayo ni maelezo ya watafitiwa kuhusiana na hoja hii ya Kiswahili kuonekana ina hadhi ya chini katika muziki wa kizazi kipya.Mkazi mmoja wa Dodoma aliyejitambulisha kwa jina la mary john ambaye ana umri wa miaka 23,ni mfanyakazi wa saluni alisema hivi:

“Wasanii wetu wanatumia lugha ya Kiswahili vibaya,misamiati wanayoitumia katikaNyimbo zao inashusha hadhi ya lugha ya Kiswahili kwasababu wao wanatumia lugha isiyotafsida katika nyimbo zao katika baadhi ya nyimbo zao na kuharibu utamaduni wa Misemo wanayoitumia ni ya mtaani sana kiasi kwamba baadhi ya maneno hatuyaelewi Vema na ujumbe haufiki ulivyokusudiwa kwa jamii,zaidi wanao faidi muziki wa kizazi Kipya huwa ni vijana tu.”

Hivyo basi lugha ya Kiswahili inashushwa hadhi kutokana na matumizi mabovu ya lugha wanayoitumia na kupelekea muziki huo kuonekana ni wa kihuni miongoni mwa wapenzi wa muziki huu na wasikilizaji wa muziki wa kizazi kipya,kwa asilimia kubwa muziki wa kizazi kipya hapo mwanzo ulionekana ni wa kihuni na unawahusu vijana kutokana na muziki huu mwanzoni uliimbwa na vijana kwa lengo la kufikisha matatizo ya vijana kwa njia ya nyimbo mfano katika swala la ajira kwa vijana,manyanyaso,umasikni na elimu vyote hivi viliimbwa na wasanii hawa lakini hivi sasa nyimbo hizi zimekuwa na changamoto kubwa katika mapenzi zaidi na kusahau mambo mengine ya kijamii ambayo wakiyaimba yataigusa jamii kwa undani zaidi.mfano misamiati aliyo itumia masanii huyuAboubakar Chende mwenye umri wa miaka 16 anayejulikana kwa jina la Dogo janja yupo kidato cha kwanza katika shule ya sekondari Makongo katika wimbo wake wa najua kuna misamiati aliyoitumia ambayo kwa mtu mzee hawezi kuelewa nini anachomaanisha mfano katika ubeti huu:

“Nakimbiza kinyama mapaka maboya wanahema,hakuna kuhanya,tunawameza

Tunawatema,mtakipatapata fresh ya mwaka paka wanatetemeka kuona wabena

Meka tuko full mzukaaaaa,Wagoro tulianza tu Ngarenaro Masoro wameishiwa

Idea wanatubero yelooooooooooo!”

Misamiati kama “kinyama” akimaanisha yeye ni zaidi katika kuimba,”kuhanya” ni neon la kibantu likiwa na maana ya kuhangaika au kuwa na hofu,”full mzuka” likiwa na maana ya kuwa kamili yaani kujikamilisha hivyo basi mtu mzee hawezi kuelewa nini anacho maanisha msanii huyu.Hali hii ndiyo inayopelekea hata jamii nyingine kuona lugha ya Kiswahili ni lugha ya kihuni hivyo hali hii inashusha hadhi ya lugha ya Kiswahili kutokana na utumizi mbovu wa maneno yasiyo sanifu.

Uchanganyaji wa msimbo.Kitendo cha kutumia lugha mbili katika sentensi moja au msamiati mmoja mfano katika wimbo huu wa msanii Nick aliomshirikisha Joe Makini katika mojawapo ya mistari iliyopo katika wimbo wake huo kachanganya lugha ya Kiswahili na kingereza kama ifuatavyo:

“Yaani four plus four mtaani sio eight na bado utajiri aupo

Nyuma skirt,hey babies squeeze everybody tuwanasomebody

High,high me take you higher,nakupeleka higher higher

Nakuhitaji kwa higher higher”

Msanii kaingiza maneno ya kingereza katika mistari ya nyimbo zake na hivyo kufanya lugha ya Kiswahili kuonekana kuwa haijitoshelezi kimsamiati,hali hii ipo katika nyimbo nyimgi za wasanii wa muziki wa kizazi kipya.Utafiti umeonyesha kuwa wasanii wengi huchanganya lugha lugha kwa lengo la kupata soko la kazi zao kwa jamii,wasanii wanapo tumia lugha mbili mfano kingereza na Kiswahili,Kiswahili na lugha za asili au kuchanganya na lugha zingine aidha kwa kuwashirikisha wasanii wa n’je katika kuimba nyimbo zao mfano wimbo leo wa msanii Ay aliomshirikisha msanii mwanadada Avril:

“Excuse me baby boy yasikie yanayotoka moyoni mwangu

Inabidi ungoje boy nishalizwa, nishaumizwa sana

Sina imani sina imani tena nishalizwa nishalizwa sana

No no no aaaah aaaah I like the way your lakini

Sidhani utanifaa kunipa raha hahahaha! My heart is ready

And let it be.”

Nilipata uthibitisho huu baada ya kupata maelezo kutoka kwa msanii wa muziki wa kizazi kipya ambaye niliweza kuzungumza naye kwa njia ya simu wakati akiwa katika tamasha la burudani nyumbani mjini Mbeya katika uwanja wa Nzomwe ambalo huwakusanya vijana pamoja na wasanii tofauti kwa lengo la kutoa burudani ya kutosha kwa wapenzi wa muziki wa kizazi kipya.Msanii Danny msimamu yeye alisema kuwa:

“Mimi kwa upande wangu naweza kusema kuwa tunatumia lugha ya kingereza

Ilikuweka swaga tofauti katika nyimbo pia mpango mzima ni kupata mashabiki

Wakutosha na kupata soko kutoka n’je na ndani ya nchi,kitu kingine ni kuongeza vionjo na kuonekana tofauti na wasanii wengine ndiyo sababu wengine wanapenda kutumia lugha zao za asili,pia hata waandaaji(producer)wakati mwingine wao ndiyo wanapenda kutumia lugha ya kingereza,mfano mimi katika wimbo wangu I just wanna peace mwanzoni producer(muandaaji)alipenda nianze kwa kuimba kingereza”

hii ni baadhi ya mistari ya mwanzo ambayo msanii huyu aliimba kwa kunipa vionjo vya mwanzo vya wimbo huu ambao lengo kuu ni kuwaasa wezi wa kazi za wasanii kuacha na kuwaonea huruma wasanii hawa:

“It is the shame some nigger gonna slow the rolemen,slow down

Your roll player,you know what I mean cause some nigger

Have been acting right you know when you act like this is like

You don’t know what time is,so listen up here goes you nigger talking shit.Nimechoka nyimbo zangu kupigwa redioni halafu silipwi hata kumi

Huu ni uhuni ,redio zinaingiza kwa matangazo ya biashara,inamaana

Wimbo wangu unaopigwa ni hasara kwanini haulipwi huu ni uchawi

Sheria haizingatiwi au nazo wameziloga,nazielezea hisia zangu bila uwoga”

Hivyo hali hii ndiyo inayoonyesha hali kubwa iliyopo sasa kwa wasanii wengi ambao wameimba kwa kuchanganya lugha tofauti katika lugha zao huku lengo lao kubwa likiwa ni kufikisha ujumbe kwa jamii,kwa watu wengine ambao wanafahamu lugha ya Kiswahili na wasio fahamu lugha ya Kiswahili.Huku wasanii wengine wakitumia lugha zao za asili katika kuimba ili kuitangaza lugha zao na utamaduni wao mfano Mr.Ebbo katika wimbo wake wa mimi mmasai bwana.

“mimi mmasai bwana nasema mimi mmasai nadumisha mila ile nyingine ishashindwa Mi mmasai bwana nasema mi mmasai”

4.3 Sababu zinazopelekea muziki wa kizazi kipya kusikilizwa na vijana kwa asilimia kubwa. Swali hili ni mojawapo ya maswali katika maswali ya utafiti huu,linajadili mambo ambayo yanachangia vijana wengi kusikiliza muziki wa kizazi kipya kuliko kundi lingine katika jamii.Utafiti huu umepata data ambazo zinapelekea vijana wengi kusikiliza muziki wa kizazi kipya zaidi kuliko nyimbo zingine kama nyimbo zingine ,mfano dansi,r&b na ragge,sababu zilizopatikana kutokana na utafiti huu ni lugha inayotumika kwenye nyimbo hizo ni ya mtaaani,nyimbo nyingi zinalenga maisha ya vijana,ni sehemu ya ajira ya vijana ambayo wanaitegemea,vijana wengi wanapenda utamaduni wa nje kuliko utamaduni wao pia muziki wa kizazi kipya ndiyo muziki ambao kwa sasa una wafaa vijana kutokana na kipindi kilichopo.

Lugha inayotumika katika muziki wa kizazi kipya ni ya mtaaani.Kutokana na utafiti uliofanyika unaonyesha kuwa kwa asilimia kubwa misamiati wanayo itumia katika mashairi yao sio sanifu utumizi wa maisamiati ya mtaani ndiyo chanzo cha vijana kusikiliza muziki wa kizazi kipya kwa sababu kinachoongelewa katika nyimbo hizo huwa wanaelewa vema ,tofauti na mzee ambaye akika kaa na kusikiliza nyimbo hizo hawezi kuelewa kabisa nini kinachozungumzwa katika nyimbo hizo.mtafiti alipata uthibitisho wa data hii baada ya kufanikiwa kumuhoji mzee Abdallah Yusufu mwenye umri wa miaka 55 mfanyabiashara wa Dodoma katika soko la Sabasaba wakati akijibu swali hili kuwa kwanini muziki wa kizazi kipya uansikilizwa na vijana kwa asilimia kubwa:

“Mwanangu mimi mzee na mda wote nipo hapa sokoni,kwanza wanachokiiamba

Vijana hawa wa siku hizi mimi naona uhuni maana huwa hata sipendi kusikiliza

Nyimbo zao,mwananagu hata nikisikia sitelewa maneno wanayoyatumia”

Kijana mmoja ambaye ni mwanafunzi wa sekondari ya Jamhuri mjini hapa Dodoma yeye alisema

“Sisi vijana tunapendelea muziki wa kizazi kipya kwasababu ndiyo muziki wa vijana

Hatuwezi mkusikiliza dansi wala zilipendwa kwa kuwa hizo nyimbo zilikuwa za wazee

Wetu,pili ukizingatia muziki huu wa unatugusa vilivyo yaani zile swaga zake mimi

mwenyewe nazikubali sana hasa msanii Chidi benz,Mr.temba kiujumla kundi

zima la wanaume family kwamba wanacho kiimba kinatugusa vilivyo”

Hivyo basi kutokana na data hii tunaona kuwa muziki wa kizazi kipya ni wa vijana wakileo mfano katika wimbo wa msanii Chidi benzi katika wimbo wa Dar es salaam stand up tunaona maudhui yanayo imbwa na misamiati iliyopo ndani ya wimbo huu zinavyo akisi vijana zaidi na kufanya wazee kushindwa kuelewa baadhi ya maneno yana maanisha nii katika nyimbo zao.

“ Sijali bado chenga nawakomba ,mi beat na talwaza kama mumii na komba

Kama shilingi na konda,kicheche na ng’onda mlio wa vuumu na Honda

Spiriti na kidonda ,sipigani nikang’ata basi bora nikimbie ,si ng’ang’ani kung’ata

Bali uwezo ndiye , napanda siku baada ya siku sipandi mchana nishuke usiku

Naamini kitu kuliko kukosa kitu ,love kwa wasanii,love kwa wana jamii

Love mpaka kwa kina na niii hihiiiiiiiii hiii msitenge mwenzenu jamani chonde

Nawawakilisha mtatoka msikonde,hey my African people tukaze tusonge mbele

Nawa wakilisha tusisahau hii miiko tusonge mbele tugange basi hayo tusonge mbele

Tuachekupiga miayo tufikiri kwa urefu”

Hivyo basi katika wimbo huu ambao msanii anawataka watu kuwa amka katika swala la maendeleo na na pia wale wenye nia ya kuimba wasichoke bali wakaze mwendo ndiyo maana anasema sing’ang’ati kung’ata bora akimbie bali uwezo wake ndiye.hivyo basi kama mtu mwenye lengo na nia kweli inakubidi kupambana.

pia wasanii wa Tanzania wameanza kuimba nyimbo zao kwa kuingiza lugha ya kisheng katika nyimbo zao ambapo kishengi ni lugha ya mseto inayojumuisha Kiswahili na Kiingereza na hata msamiati kutoka lugha zingine za Kenya Sheng ni kifupisho cha “Swahili-English ,Sheng ni namna ya msimbo au kilahaja cha kundi fulani miongoni mwa vijana. Mfumo huu wa mawasiliano umesanifiwa na vijana hasa wale wanaoishi katika sehemu za mjini .Mfumo huu wenyewe hufuata muundo wa kisarufi wa Kiswahili na lugha nyinginezo za Kibantu ila hutumia maneno mengi mapya ya kubuniwa na ya mkopo kutokana na lugha mbalimbali kikiwemo kiingereza na lugha nyinginezo za Kiafrika kama vile Kikamba,Kiluo, Kikuyu, Kiluyia na Ekegusii. Maelezo haya ya kijumla kuhusu maana ya Sheng yametolewa na wasomi kadha kama vile:

Mkangi (1984: 17), ambaye ameueleza msimbo huu kama lugha mseto au lugha “kiunzi” ya kizazi kipya cha vijana wa mijini. Pia Ogechi (2002: 3) and Shitemi (2001) wanakubaliana na maoni hayo kwamba Sheng ni msimbo wa kijamii unaotumiwa hasa na vijana wa mjini na

mashambani nchini Kenya. Maelezo haya yanatoa baadhi ya sifa za kimsingi zinazoutambulisha msimbo huu. Kwa mfano, hutumiwa sana na vijana ilikuji tambulisha kama kama kundi la kijamii. Maoni haya pia yameungwa mkono na shitemi.Wachunguzi wengi wanakubaliana kuwa Sheng ilizuka katika miaka ya katikati ya sitini na sabini katika sehemu za makazi za Mashariki mwa jiji la Nairobi kama vile mitaa ya: Kaloleni, Mbotela, Kimathi, Pumwani, Majengo,Bahati, Buruburu, Barma, Umoja, Dandora, Huruma, Mathare, Eastleigh na viunga vyake(Mbaabu na Nzunga, 2003). Kufikia miaka ya awali ya 1970,Sheng ilikuwa imepamba moto sio tu Nairobi bali pia katika miji mingine kotenchini Kenya. Kufikia sasa, Sheng imekuwa kitambulisho cha takriban vijana wote nchini, mijini na mashambani wawe wa shule au la.

Kwa mujibu wa Mukhebi (1986: 11), Sheng ni tukio la kitamaduni ambalo linafungamana sana na mawazo au fikira, hisia na matakwa ya watumiaji wake.Anaeleza kuwa wazungumzaji asilia wa Sheng waligundua kuwa kutokana na hali na mazingira yao ya kifukara katika mitaa ya jamii yenye mapato ya chini,wasingeweza kupata elimu yao na kuwasiliana kupitia Kiingereza bali

walihitaji mfumo wao wenyewe. Anaongezea kuwa kutokana na ufahamu wao duni wa kingereza Kiingereza, iliwawia vigumu vijana hao kuweza kujifunza masomo mseto kwa kingereza kama vile Historia, Jiografia, Fasihi na maisha ya kijamii ya waingereza,masomo yaliyokuwa ya kimsingi katika mitala ya shule za msingi wakati huo.

Kuna nadhariambalimbali zinazojaribu kueleza asili na chimbuko la Sheng. Hata hivyo,

nadharia kuu ni mbili; nadharia ya uhuni na nadharia ya msimbo wa vijana. Kwa mujibu wa nadharia ya uhuni, msimbo wa Sheng ulibuniwa na kuibuka kutokanana wahuni au wakora jijini Nairobi (Kobia, 2006). Waliunda baadhi ya manenokutoka nyuma kuelekea mbele badala ya muundo wa kawaida wa neno. Kwa mfano, neno kama ‘nyama’ lilibuniwa na kuwa ‘manya’. Nadharia inahusishakubuniwa kwa Sheng na haja ya wahuni kuwasiliana kwa ‘lugha’ ambayo watu wengine hawangeweza kuifahamu.

Kufuatia kupatikana kwa uhuru hapo mwaka wa 1963, idadi ya wakazi wa jiji la Nairobi ilipanda kwa haraka sana kutokana nakumiminika kwa watu kutoka mashambani wakitafuta nafasi za kazi katika mitaa ya viwanda humo jijini. Wananchi hao maskini waliishia kuishi katika

mitaa ya makazi duni ya viwandani mashariki mwa Nairobi ambapo ndio kitovu cha maendeleo ya viwanda. Ijapokuwa wafanyikazi hawa pamoja na jamii zao walilazimika kutumia Kiswahili kwa mawasiliano baina yao, wengi walikichukia Kiswahili kwa vile kilikuwa kimedunishwa sana na sera ya ukolonikama lugha ya mashambani, lugha ya vibarua au “maboi” wa kuwatumikiaWazungu.Hata hivyo, watoto wa wafanyakazi hao hawakupendelea kuendelea

kukitumia Kiswahili kama wazazi wao kwa sababu kadha. Kwanza kabisa,

kinyume na wazazi wao, watoto wale walilazimika kuishi katika hali ya jamii yautatu-lugha: lugha za kinyumbani, Kiswahili na Kiingereza. Pia, walitambua kuwa ingawa walibidika kutumia lugha nyingi, ni Kiingereza pekee ambachokilipewa hadhi ya juu kama lugha ya utawala, mamlaka, heshima na uwezo wa kiuchumi.Ili kuepuka matatizo ya kimawasiliano na kama njia ya kusuluhisha utata wa hali hiyo iliyowakabili, vijana hao waligundua msimbo wa mawasiliano kati yao ambao, ingawa ulifuata sarufi ya Kiswahili, uliazima msamiati kutokana na

lugha za kiasili na kuunda baadhi ya maneno yake. Msimbo huo ndio uliotokea

kuwa Sheng hapo baadaye.

Lugha hii ya kishengi imeanza kujitokeza katika nyimbo za wasanii Tanzani na hii inatokana kitendo cha kuingiliana kwa jamii,pia wasanii kushilikishana katika nyimbo zao na kupelekea baaadhi ya misamiati ambao ipo katika lugha hii ya kishengi ambayo ni lugha ya vijana kupelekea kusambaa kwa jamii yetu ya Tanzania ingawa lugha hii bado haitumiki sana na vijana wa kitanzania ambapo baadhi yao wamekuwa wa kiiga na baadhi ya wasanii wa Tanzania wanatumia lugha hii katika nyimbo zao.Data za utafiti huu zinaonyesha kuwa wasanii wengi wa nchini Kenya ndiyo wanatumia sana lugha hii ya kishengi mfano Jua kali,Nonini,Nameless na wasanii wengine mfano wa baadhi ya maneno ya kishengi yanayo tumika na vijana na jinsi yalivyo katika lugha ambazo wana kopa maneno hayo au kutohoa kama yalivyo na kubadili mtindo wa msamiati hiyo mfano:Mifano ya matumizi kama hayo ya Kiingereza yametolewa na Nnamonu(1995), ambaye amedai kuwa mengi ya matumizi kama hayo huwa ni makosa yasiyokusudiwa na yanayotokana na athari za lugha za kiasili za Kiafrika. Bila shaka, Sheng imekuwa ikilaumiwa na waalimu kuwa ndicho chanzo kikuu cha kuzorota kwa Kiingereza na Kiswahili sanifu nchini Kenya. Katika mifano hii,watumiaji hutamka dhana za Kiingereza kwa wingi ambazo kwa hakika hazina wingi: Mifano

Kiingereza Kiswahili

accommodation(s) malazi

ammunition(s) risasi

behaviour(s) tabia / desturi

cutler(y|ies) vyombo vya kulia

equipment(s) vifaa

elite(s) wasomi

Sheng Kiswahili san ifu

hitaji mahitaji

oni maoni

sumbuko masumbuko

jaribu majaribu

lezi malezi

Uundaji wa Nomino

Kama anavyosisitiza Ogechi (2005), uundaji wa maneno katika Sheng ni utaratibu changamano unaohusisha mbinu tofauti na kufuata hatua kadha.Akitumia mifano ya uundaji wa majina au nomino, vitenzi na vivumishi, Ogechianaonyesha kuwa leksia za Sheng hutokana na vianzo maalum katika Kiswahili,Kiingereza na lugha zingine za Kenya.Uundaji wa maneno katika msimbo wa Sheng hutumia njia mbalimbali.

Kuna matumizi ya ukopaji wa maneno kutoka lugha ya Kiswahili, Kiingereza nalugha nyingine za Kiafrika. Kuna pia kubuni kinasibu kwa maneno ya Sheng.Zifuatazo ni baadhi ya nomino zinazopatikana katika msimbo wa Sheng:

gichagi sehemu za mashambani

moti gari

chapaa pesa

manyakee wasichana

budaa, mbuyu baba

kingoso Kiingereza

dem msichana

Uundaji wa Vitenzi

Baadhi ya vitenzi huundwa kwa kuunganisha mwanzo kiambishi ku- na mzizi kwa kitenzi mkopo kutokana na lugha nyingine za Kenya au vitenzi vipya vyakubuniwa vilivyopewa kiambishi cha mwisho cha Kiswahili. Mifano:

ku-bonga kuzungumza

ku-ush kuondoka

ku-no kukasirika

(Kiingereza: “knock

Ufupishaji wa maneno

Katika msimbo wa Sheng, baadhi ya maneno ya Kiingereza yanayokopwa hufupishwa ili kuunda maneno mafupi. Maneno haya hujitokeza kama dokezo laneno kamili. Baadhi ya mifano ni kama vile:

tao mji (Kiingereza: “town”)

mat matatu

hao nyumba (Kiingereza: “house”)

Swa Kiswahili, Swahili

Cole chuo (Kiingereza: “college”)

pero mzazi (Kiingereza: “parent”)

hasii bwana wa (Kiingereza: “husband”)

Matumizi ya Jazanda na Tasifida

Msimbo wa Sheng huunda baadhi ya maneno yake kwa kuzingatia mbinu ya

jazanda na tasifida. Kwa mfano:

boli mjammzito

mahewa muziki

kuro kahaba

pupuu kwenda haja kubwa

susuu kwenda haja

Hivyo kutokana na hii hali ya wasanii kutumia lugha hii katika muziki wa kizazi kipya unaonyesha kuwa vijana wengi wanatumia lugha hii katika utungaji wa mashairi yao ambayo ni lugha inayotumika na vijana wengi Kenya na hapa Tanzania miongoni mwa vijana wengi.Utafiti unaonyesha kuwa muziki wa kizazi kipya una soko kubwa sana na ni ajira kwa vijana wengi wa Afrika mashariki na hii inaonyesha kuwa baadaye lugha hii itazagaa kwa vijana wengi kwasababu kazi za wasanii wa Kenya pia zina sikilizwa na vijana wengi na wengi wao wanapenda ladha ya nyimbo za wasanii wa Kenya kutoka na misamiati wanayo itumia katika nyimbo zao,mfano katika nyimbo hizi mbili za wasanii wa Kenya,masanii Marya aliyemshilikisha mwanadada mwenzie Avrill katika wimbo wa Tumekuja chokoza.

“Ai wewe mbona machali wanabehave hivi? tumeenda club lakini kunawanaume

Jamaa ajui kama napenda machali au mademu mimi nikiingia club nataka mabeste

Tujuane kwanza ,mimi na beste yangu tumekuja club kazi yetu sisi kuchokoza chali

Unipati after hii party ,tumekuja chokoza haaahaaa,usidhani kama utapata nafasi

Hahaaaaaa”

Wimbo mwingine ni wa msanii Bugz katika wimbo wake wa kamoja tu.

Nina ubaya na mademu eeh,ah wamechili endelea kuchili ahopu

Na hizo nywele utatoa ukienda home kudai anang’owa ati

Mambo ati mambo ni baada ya ndoa mimi mdogo sana siwezi oa

Kausha weka mkono kwa koponi siunajua kutoa ni ngoi nikikuumiza basi sori

Shiiiiii acha mastori mbona ucheki mimi sisleki inaiva ila lakini haichomeki

Njaasho kutoka kwa lips,chicks kwa hips”

Misamiati iliyotumika katika nyimbo hizi mbili zinaonyesha namna lugha hii ya vijana inavyotumika katika nyimbo zao na kuzidi kushika kasi katika matumizi ya lugha ya vijana nakupelekea wazee kushindwa kuelewa ujumbe unaotolewa na vijana na hivyo muziki huu kubaki kuwa mali ya vijana peke yao mfano msamiati mademu likiwa na maana ya wasichana,machali likimaanisha vijana,beste likiwa na maana ya rafiki,beshi pia likiwa na maana ya rafiki.

Hali inatokana na kitendo cha uigaji wa utamaduni miongoni mwa vijana wengi ambapo suala la kuiga utamaduni wa jamii nyingine ni pamoja na uwigo wa lugha,mavazi kwani hata mavazi ya vijana wengi kwa asilimia huwaiga wasanii jinsi wanavyo vaa mfano mashati yanayoitwa bushoke jina hilo lili tokana na sababu ya msanii huyo kuvaa shati hilo katika mojawapo ya video ya wimbo wake mmoja hivyo basi kuanzia hapo wakaanza kuyaita mashati hayo Bushoke,nj’e ya vijana kuiga mavazi pia hata matendo yanayoimbwa katika nyimbo hizo vijana hutilia mkazo kwa kuyatenda yale yanayoimbwa na wasanii hao.Mtafiti alimhoji kijana mmoja kwa jina alijitambulisha kwa jina la Derick yeye alisema:

“muziki wa kizazi kipya ni muziki ambao umeshika vijana wengi katika

Kuusikiliza na hata ukienda club(kumbi za starehe/sehemu ya muziki)kwa

Asilimia kubwa utakutana na vijana wengi.misamiati wanayo itumia naielewa

Vema kwa upande wangu”

Kutokana na nyimbo hizi kugusa maisha ya vijana ndiyo sababu kubwa inayopelekea vijana wengi kuupenda muziki wa kizazi kipya .Utafiti uliofanyika unaonyesha kuwa muziki huu unaoimbwa na vijana wengi unagusa maisha yao waliyonayo mtaani.Nyimbo za muziki wa kizazi kipya zinagusa maisha ya vijana katika swala la maendeleo ya kijamii,siasa na uchumi.

Maendeleo ya kiuchumi,muziki wa kizazi kipya unawagusa vijana wengi katika upande wa uchumi,utafiti uliofanyika umegundua kuwa vijana wengi hawana ajira na ajira kubwa wanayo itegemea ni hiyo ajira binasfi ambayo kwa upande mkumbwa ndiyo vijana wengi wanaipenda ,kwa asilimia kubwa utafiti unaonyesha kuwa vijana wengi hata waliopo mashuleni wanajishughulisha na utungaji wa mashairi ya muziki huu wa kizazi kipya na kuimba katika matamasha mbalimbali na mashuleni wakijulikana kama wasanii wachanga(Underground)kwa wale ambao bado hawajavuma/hawajajulikana katika soko la muziki huu wa kizazi kipya.

Nyimbo za muziki wa kizazi kipya zingine zinawataka vijana kupamba na maisha na si kuwa nyuma katika kupambana na maendeleo katika maisha yao mfano katika wimbo wa fungeni mikanda ulioimbwa na wasanii wa Tanzania Chege na Temba wanasema:

“Vujana fungeni mikanda,fungeni mikanda tukokilimani twapanda

fungeni mikanda”

katika wimbo huu wasanii hawa wanawataka vijana kuwa wastahimilifu na kujikaza ilikupambana na maisha yanayo wakabiri katika misuko suko iliyopo,kwa upande mwingine wasanii wanawahasa vijana na jamii kumshilikisha mungu katika swala la kutafuta maisha kuwa ni muhimu kumshilikisha mungu ilikuweza kupambana na maisha yanayo wakabiri vijana wengi.

Kwa upande wa siasa ,vijana wengi sasa hivi wamejingiza na siasa,pia utafiti uliofanyika unaonyesha kuwa vijana wengi wa sasa huwa wanapenda kuimba nyimbo za siasa ilikuweza kupata soko kipindi cha uchaguzi kwasababu wanasiasa wengi kipindi cha uchaguzi huwa wanachukua vijana kwa ajili ya kuwaimbia wanapo kuwa wanajinadi kwa wananchi ilikuweza kuchaguliwa na kwa asilimia kubwa vijana wengi hujitokeza katika viwanja vya mikutano na kushawishika kumsikiliza mgombeaji na baadaye kuweza kuwa na moyo wa kupiga kula mfano mzuri ni pale Rais wetu wa Tanzania Mheshimiwa Jakaya Kikwete alipomtumia msanii Marow katika kutumbuiza kwenye kampeni yake na kupelekea vijana pamoja wananchi kwa ujumla kujitokeza kumpa heshima ya kumsikiliza na baadaye kumchagua,pia Mgombe mwingine aliyekuwa anagombea kwa Uraisi kwa tiketi ya Chadema dakt.Wilbroad Silaa aliwatumia wasanii kama Danny msimamo,Mkoloni,G, Mapacha wa tatu.

Katika maendeleo ya jamii,muziki wa kizazi kipya unawagusa vijana,utafiti unaonyesha kwa sasa jamii imeanza kuona muziki huu sio wa kihuni kama hapo mwanzo ulivyokuwa unachukuliwa ,wazazi wa vijana wengi wanaona kuwa endapo kijana ana uwezo wa kuimba basi haruhusiwe kuimba kwasababu ni mojawapo ya ajira ambayo kijana anaweza kujikwamua na kuondokana na makundi mabaya ya mtaani hivyo basi wazazi wengi sasa hivi hawa uchukuliii mziki huu kuwa ni wakihuni kama zamani,mzazi mmoja ambaye nilimuhoji kuhusiana na hilikuwa muziki wa kizazi kipya unagusaje? maisha ya kijana alijibu kama ifuatavyo:

“Mimi kwa upande wangu kama mwanangu anaweza kuimba sitoweza kumkataza

Zaidi nitajitahidi kumsaidia kimawazo na kumskiliza anchohitaji maana sasa hivi ukiangalia vijana wengi waliofanikiwa kutokana na vipaji vyao ni wengi na wana maisha

Mazuri wao na familia zao ,kwahiyo mimi nitafurahi sana kama mwanangu akiwa na kipaji cha kuimba,mimi naona sio uhuni kwakweli”

Maelezo ya mama huyu ambaye ni mfanyabiashara akijulikana kama mama vipodozi,yanadhihirisha kuwa muziki wa kizazi kipya unawagusa vijana kwa kiwango kikubwa zaidi na walio wengi wamefanikiwa wakiwa na umri mdogo mfano msanii Alikiba,Marow,Dogo Janja na wengieneo.Sababu hizi zilizopatikana katika utafiti ndizo zionyeshazo kwanii vijana wanapenda muziki wa kizazi kipya zaidi kuliko nyimbo zingine.

4.4Mchango wa muziki wa kizazi kipya katika utamaduni wa lugha ya Kiswahili na jamii kwa ujumla.Data za utafiti huu zinaonyesha kuwa kuna mchango chanya na hasi wa muziki wa kizazi kipya katika utamaduni wa lugha ya Kiswahili na jamii kwa ujumla.

Mchango chanya wa muziki wa kizazi kipya katika utamaduni wa lugha ya Kiswahili na jamii kwa ujumla,utafiti uliofanyika unaonyesha kuwa muziki wa kizazi kipya unasaidia kutangaza utamaduni wetu kwa kupitia shoo wanazo zifanya nj’e ya nchi,wasanii hawa wanapo kwenda kufanya shoo n’je huko wanakutana na watanzania wenzao na watu wa jamii ya nchi hiyo ambayo wanafanya shoo.Hivyo basi kupitia muziki wa kizazi kipya lugha ya Kiswahili inatangazwa na kupelekea kukua na kufahamika,Kutokana na utafiti uliofanyika kwa njia ya kuwahoji baadhi ya vijana katika mtandao wa kwa njia ya facebook walijibu hili swali baada ya kuwaulizwa swali kuwa muziki wa kizazi kipya unamchango gani katika utamaduni wa lugha ya Kiswahili na jamii kwa ujumla kama ifuatavyo:Msichana Subilaga Chalres alisema:

“Kwanza unaongeza maneno au misamiati,2 unafanya lugha ya kiswahili

itambulike kwa urahisi hata katika nchi nyingine thus pia mi naona kwamba mziki

wa kisasa una batilisha utamaduni huo maana hata lugha wanaiichanganya, Pili

una saidia kwa kuendeleza lugha ya kiswahili kwa misamiati mipya na kutangaza utamaduni huo kwa nchi kadha maana mziki huo unasikizwa hadi uropa.pia pale wanapoenda kushiliki mashindano ya nje wanakuza lugha yetu inaweza kuwa

point moja.

Pia kijana mwingine anayeitwa Daniel simon alisema kuwa:

“ muziki unamchango katika kueneza maneno na misemo mipya ya kiswahili.

..mfano neno sharobaro!cjui ndo mnaiita misimu me naona una faida hapo

kwa sababu wasanii wa kizazi kipya wana tumia misamiati ambayo inatubidi

kutafuta maana yake”

kijana mwingine anayeitwa Asulikwe Mjaba yeye anasema kuwa:

“me naic unakuza utamadun we2,zen unaelmisha,unaburudsha”

Hivyo basi kutokana na utafiti huu muziki wa kizazi kipya unamchango mkubwa katika lugha ya Kiswahili kutokana na misamiati wanayo itumia pia kutokana na misimu inayotumika kwa vijana sana na hata baadhi ya wazee mfano neno sharobaro kwa sasa ni neno lililosambaa sana miongoni mwa watumiaji wa lugha ya Kiswahili,maana ya neno sharobaro linavyoeleweka na vijana wengi ni mtu msafi na anaye jipenda.

Muziki wa kizazi kipya unachangia kukua kwa lugha ya Kiswahili na kuifanya lugha hii itambulike,kupitia muziki wa kizazi kipya na kujiongezea msamiati kwasababu kwa asilimia kubwa misamiati inayotumiwa na wasanii hawa katika nyimbo zao inatumiwa na jamii na maneno hayo yanapokuwa yamezoeleka katika jamii yanasanifishwa kisha kutumiwa kama misamiati iliyosanifu.viilevile muziki wa kizazi kipya unadumisha mahusiano au kujenga ushirikiano kwa vijana muziki huu unawakutanisha vijana pamoja pia kwa kutumia lugha ya Kiswahili katika kuwasiliana kunasaidia kukuza utamaduni wa lugha ya Kiswahili.Utafiti unaonyesha kuwa wasanii wanao kuja kufanya shoo wakati mwingine huondoka na maneno ya Kiswahili na kuyaingiza katika nyimbo zao mfano msanii micheal Jackson ambaye ni marehemu alishawahi kuingiza maneno ya Kiswahili katika wimbo wake ambazo:

“nakupenda pia nakutaka pia mpenzi wee”

Mtafiti alipata maelezo haya kutoka kwa kijana Hassan Juma ambaye alisema:

“muziki wa kizazi kipya unadumisha mahusiano kwa vijana kwa

Kupitia matamasha yanayofanywa na vijana katika shoo zao

Kupitia hapo tunakutana vijana tofauti tofauti na kufamiana zaidi”

Mchango hasi wa muziki wa kizazi kipya katika lugha ya Kiswahili kutokana na utafiti ulio fanyika niliweza kupata majibu ya fuatayo baada ya kuwahoji vijana kwa njia ya mtandao wa facebook, na haya ni baadhi ya majibu waliyotoa :

“ hauna mchango wowote kwa upande wangu, 7bu zimejaa swangilish kuliko

kiswahili fasahaawell me nadhani una mchango kiburudani na sio kimaadili

wala katika fasihi ya kiswahili,maana lugha wanazotumia saizingine hazina maadili

yoyote katika jamii”hauna mchango wowote kwa upande wangu, sababu zimejaa

swangilish kuliko kiswahili fasaha”

kutokana na utafiti uliofanyika unaonyesha kuwa vijana wengi wanabadilika au kuwa kinyume na utamaduni wetu kimavazi,lugha wanayotumia,chakula na maadili kwa ujumla, kwamba wasanii wengi maudhui ya nyimbo zao kwa sasa umeegamia katika mapenzi zaidi hivyo kutokana na hili vijana wengi hujihusisha na mapenzi wakiwanaumri mdogo kutoka na nyimbo wanzo zisikiliza na kuona picha za nyimbo hizo ambazo nyingi ni za mapenzi na kwa upande wa mavazi kwamba wasanii wengi wa kike mavazi yao hayasadifu kabisa utamaduni wetu kwani wengi wao huvaa nguo za ovyo ambazo zina valiwa na wasanii wa nj’e na kupelekea wao kuiga mavazi yao.

Utafiti uliofanyika unaonyesha kuwa vijana wengi huona ufahari kuvaa mavazi ambayo wasanii wana ya vaa bila na kusahau kuwa huo si utamdauni wetu kwani mavazi wanayo vaa wasanii wengi nj’e na utamduni wetu hafadhari wanaume wanapokuwa jukwaani wanavaa nguo za heshima ingawa wengine kuvaa ovyo mfano kuregeza suruali wanapokuwa wanafanya shoo zao.

Pia utafiti uliofanyika unaonyesha kuwa muziki wa kizazi kipya unarudisha nyuma lugha ya Kiswahili kutokana na matumizi mabovu ya lugha inayotumika katika nyimbo hizo na kuu fanya lugha ya Kiswahili kuonekana ni ya wahuni kutokana na matumizi mabovu ya misamiati inayo tumiwa na wasanii hawa katika nyimbo zao kama kuchanganya lugha na utumiaji wa lugha ya matusi.mfano katika wimbo ufuatao:

SURA YA TANO

5.0HITIMISHO NA MAPENDEKEZO.

Sura hii ndiyo ya mwisho katika utafiti huu ,kipengele hiki kinaelezea hitimisho la utafiti huu na mapendekezo kwa tafiti zijazo sura hii inabainisha mhutasari wa tasinifu hii .Sehemu ya pili sehemu ya inazungumzia mambo yaliuibuliwa na utafiti wangu na sehemu ya tatu inapendekeza maoni kuhusiana na mambo mbalimbali niliyoyabaini kutokana na utafti wangu na sehemu ya mwisho inatoa mapendekezo kwa ajili ya tafiti zijazo kutokana na maeneo mbalimbali yaliyoguswa na utafiti huu.

5.1Muhtasari wa tasnifu.

Utafiti huu uliadhimia kuchunguza nafasi ya lugha ya Kiswahili katika muziki wa kizazi kipya.Nilifanikiwa kuhojiana na wasanii,wanafunzi wa chuo kikuu cha Dodoma pamoja na wakazi wa manisipaa ya Dodoma mjini.Kwenye utafiti huu niliongozwa na malengo matatu ambayo ni Hadhi ya lugha ya Kiswahili katika muziki wa kizazi kipya ,sababu zinazo pelekea muziki wa kizazi kipya kusikilizwa na vijana zaidi pamoja na kuonyesha mchango wa muziki wa kizazi kipya katika utamaduni wa lugha ya Kiswahili na jamii kwa ujumla.

Tasinifu hii imekamilishwa na sura tano,Sura ya kwanza inaelezea tatizo la utafiti likiwa ni Kuangalia nafasi ya lugha ya Kiswahili katika muziki wa kizazi kipya Imejumuisha usuli wa tatizo ,tamko la tatizo la utafiti,manufaa ya utafiti,nadhari ya utafiti na malengo ya utafiti,manufaa ya utafiti na maswali ya utafiti.katika sura ya pili imefafanua maandiko mbalimbali yanayozungumzia muziki wa kizazi kipya .Mapengo yaliyotumika katika mada yamebainishwa na maandiko hayo.

Sura ya tatu imebainisha mbinu na vifaa vilivyotumika katika mchakato mzima wa utafiti wangu,vitu hivyo ni mpango wa utafiti,walengwa wa utafiti,jamii ya watafitiwa,eneo la utafiti,uchambuzi na uunganishaji wa data,zana na njia za kukusanya data pamoja na vikwazo mbalimbali nilivyokumbana navyo wakati wa mchakato wa ukusanyaji na uchambuzi wa data.

Sura ya nne imetoa matokeo ya utafiti uliofanyika .Mjadala huu umegawanyika katika sehemu tatu kulingana na maswali yaliyoongoza utafiti huu. Sehemu ya kwanza hadhi ya lugha ya kiswahili katika muziki wa kizazi kipya inajadili.Katika sehemu ya pili nimeelezea sababu zinazopelekea vijana wengi kupenda kusikiliza muziki wa kizazi kipya zaidi.Sehemu ya tatu nimejadili mchango wa muziki wa kizazi kipya katika utamaduni wa lugha ya kiswahili.Mwisho nimetoa muhtasari kwa kuelezea yote yaliyojadiliwa katika sura hii.

Katika sura ya tano nimehitimisha kwa kutoa muhtasari wa utafiti kwa ujumla yakiwemo matokeo ya utafiti huu. Pia nimetoa mapendekezo kwa tafiti zijazo kuhusu mambo yanayofaa kuzingatiwa katika muziki wa kizazi kipya wanapotumia lugha ya kiswahili.

5.2 Mchango Mpya wa Utafiti Huu.

Ni matumaini yangu kuwa kutokana na utafiti uliyo fanyika utafiti huu utakuwa na mchango mkubwa kwa jamii na kwa wizara ya sanaa utamaduni na michezo pia kwa baraza la sanaa na wasanii wenyewe ambao ni chipukizi na waliofanikiwa katika muziki huu wa kizazi kipya Tanzania na Afrika mashariki kwa ujumla.Pia utaleta changamoto katika kuibua tafiti zingine.Kitokana na utafiti huu pia nimefanikiwa kuibua mambo ambayo ni chachu ya maendeleo ya muziki wa kizazi kipya kwa wapenzi wa muziki huu na hata wale wasio penda kusikikliza:

Katika utafiti huu nimefanikiwa kufafanua kwa kina baadhi ya vitu ambavyo vilikuwa vinawatatiza wapenzi wa muziki wa kizazi kipya jinsi lugha ya kiswahili inavyotumika katika muziki wakizazi kipya .Nimafafanua kwa kina mambo yafuatayo:

Nimejadili hadhi ya lugha ya kiswahili katika muziki wa kizazi kipya kwa kuonyesha kuwa wasanii pamoja na taasisi za kiswahili zina changamoto kubwa katika kuikuza lugha hii ya kiswahili hivyo basi wana muziki wanapaswa kuitumia lugha hii vizuri na kuipa hadhi au heshima yake katika kuitumia hili linaambatana na taasisi za lugha ya kiswahili kuweza kufanikisha soko la muziki huu ambalo ndilo lengo la wasanii kuweza kupata soko la kazi zao kwasababu wasanii wengi wanapenda kuimba kwa kuchanganya lugha,lugha za matusi wanazo tumia na kuifanya lugha ya kiswahili kuwa na hadhi ya chini na hivyo kinyume na utamduni wetu kwamba lugha inaonekana ina matusi, pia mchango wa utafiti huu ni kuitaka serikali kwa kushilikiana na taasisi za kiswahili kutilia mkazo utumizi wa lugha iliyo sanifu katika nyimbo zao ili kuikuza vema lugha hii ya kiswahili.

Katika kufafanua sababu za vijana kupenda kusikiliza muziki wakizazi kipya kuliko kundi lingine katika jamii inayotuzunguka,nimeweza kufafanua sababu hizo ambapo wasanii wanaweza kujirekebisha ili sanaa yao iwe ya watu wote nasi vijana endapo wata badilisha lugha wanazo zitumia na kutumia lugha inayoeleweka na jamii nzima,kuacha kutumia lugha ya matusi pia lugha ya kisheng ambayo wasanii wa Tanzania wanaaza kuitumia ktika nyimbo zao na kupelekea muziki huu kuwa amali vijana peke yao.

Wasanii wa muziki wa kizazi kipya wakiitumia lugha ya kiswahili vema kutokana na utafiti nilioufanya itasaidia kuondoa utabaka uliopo baina ya wasikilizaji wa muziki huu wa kizazi kipya kwasababu utatoa fursa kwa rika zote kuupata ujumbe uliokusudiwa na wasanii hawa wa muziki huu.

Vilevile kitendo cha wasanii kuchanganya lugha,kutumia misamiati wanayoiibuwa wenyewe inasaidia katika kuongeza maneno au misamiati katika lugha ya kiswahili kutokana na wasanii hawa kutohoa maneno toka katika lugha mbalimbali ikiwemo lugha ya kiingereza na lugha za asili.

Mwisho utafiti huu utoa ufafanuzi kwa wasanii kutumia lugha inayoeleweka ilikulinda utamaduni wa lugha yetu ya kiswahili na jamii kwa ujumla kutokana na hili utafiti huu unawataka wasanii kuilenga jamii nzima ili ujumbe ufike kama ulivyo kusudiwa kufika na si kwa kundi moja ambalo ni vijana kwamba kuna wazee pia wanao penda kusikiliza muziki huu wa kizazi kipya lakini wanapopata fursa ya kusikiliza wanapata tabu kuelewa misamiati inayotumiwa na wasanii hao.Utafiti huu unatoa mchango kwa kuwakumbusha wasanii wa muziki huu kuwa sanaa yao ni mali kwa jamii nzima .

Wale wasanii wanao chipukia sanaa hii ili waweze kufanya vema zaidi ya waliotangulia na wanapo pata mwanya wa kuenda kufanya shoo zao nj’e ili waweze kuutangaza utamaduni wa lugha hii vizuri na kuendelea kuitangaza lugha hii ya kiswahili ndani na n’je ya nchi yetu.Pia wasanii wanapaswa kutambua kuwa muziki wao unatazamwa na kusikilizwa na jamiii kwa ujumla hivyo basi kulinda utamaduni wa lugha yetu ni muhimu zaidi kwasababu wanamuziki wengi huiga wasanii wa n’je kimiondoko,mavazi na hata mambo wanayo imba katika nyimbo zao pia yanasadifu hadhi ya nj’e na vijana wengi mambo yao mengi wanayo ya fanya huwa wameyasikia katika nyimbo hizi za muziki wa kizazi kipya hivyo basi wasanii hawana budi kufuata sheria na taaratibu za utamaduni wetu.

Hivyo ufafanuzi huu wa kina utakuwa chachu kwa jamii ambayo ni wapenzi wa muziki wa kizazi kipya na wanaoipenda lugha hii ya kiswahili nj’e na ndani ya nchi. Hii ni pamoja na jamiii iliyo kuwa ikiuchukulia kuwa muziki wa kizazi kipya ni wakihuni ili waweze kubadilisha mtazamo wao wa mawazo na kuweza kuusikiliza muziki huu wa kizazi kipya hasa wazee ambao huona muziki huu ni wakihuni.

5.3 Maoni Kuhusu Utafiti Huu.

Muziki wa kizazi kipya ni aina ya muziki ambao umekuwa ukibadilika siku hadi siku sio kama hapo mwanzo ambapo muziki huu ulikuwa chombo cha vijana kuelezea matatizo yao,.kwa sasa jamii inaona muziki huu ni wakihuni kutokana na muziki huu unavyo wasilishwa kwa jamii na kuonekana ni wa vijana zaidi.Utafiti huu utauwa fikra na mitazamo ya wazee wengi ambao hawapendi kuusikiliza muziki huu wa kizazi kipya kwa kuwa wanauona ni muziki wa kihuni na una walenga vijana zaidi.

Maoni yangu kutokana na utafti nilioufanya kuhusu nafasi ya lugha ya kiswahili katika muziki wa kizazi kipya ninaona vema taasisi za lugha ya kiswahili zikishilikiana na baraza la sanaa na lugha kuweza kukaa na wasanii na kuongea nao kuhusiana na sanaa pamoja na lugha wanazo zitumia katika utungaji wa nyimbo zao ikiwa ni pamoja na kuangalia swala la utumizi mzuri wa lugha ya kiswahili katika nyimbo zao.

Pia maoni yangu mengine ni kwa jamii inayo sikiliza muziki wa kizazi kipya hasa wazazi wanao waachia vijana wao ambao wana umri mdogo kusikiliza nyimbo hizi ambazo zingine zinachochea mapenzi na kuwaafanya vijana kuanza mapenzi wakiwa katika umri mdogo pia kuvaa mavazi ya ajabu kutokana na kuwaangalia picha za wasanii ambao huuvaa mavazi ya ajabu katika shoo zao.vilevile kwa wasanii ambao wana vaa nguo za ajabu mtaani ambazo ni kwa ajili ya kufanyia shoo na wakati mavazi mengine yanakuwa hayasadifu utamaduni wetu na hivyo wasanii hawa kujidharirisha na kuwafanya vijana wengine kuiga mavazi yao.Pia wasanii wanapaswa kutumia lugha inayoeleweka na jamii yote na hii itawasaidia katika soko la kazi zao ikienda sambamba na ujumbe wanao utoa kwa jamii kwamba wasiegemee kwenye mapenzi zaidi kwasababu wasanii wengi nyimbo zao zimejaa dhamira ya mapenzi sana na hii ndiyo inayopelekea vijana wengi kujiangiza katika swala la ngono wakiwa katika umri mdogo.Endapo watazingatia hayo muziki wa kizazi kipya utakuwa ni mali ya jamii nzima na itakuza na kueneza lugha ya kiswahili vema nj’e na dani ya nchi.

5.4 Mapendekezo Kuhusu Tafiti Zijazo.

Napenda kupendekeza mambo yafuatayo kwa tafiti zijazo ambayo yatachangia maendeleo ya lugha ya kiswahili na muziki wa kizazi kipya nchini Tanzania na Afrika mashariki kwa ujumla.

Kwa watafiti watakao jikita katika swala hili la lugha ya kiswahili pamoja muziki wa kizazi kipya ni vema wakaangalia chanzo cha misamiati inayotumiwa na wasanii hawa katika muziki wa kizazi kipya kwasababu misamiati mingine inatoholewa katika lugha za asili na misamiati mingine ni maneno ya vijana ambayo yanafaahamika miongoni mwao tu na kupeleke muziki huu kuwa ni mali ya vijana peke yao.Hivyo itakuwa vema endapo watafiti wa kazi zijazo kutazama vema chanzo cha misamiati wanayoitumia katika nyimbo zao.

Pia natoa pendekezo kwa vyombo vinavyojihushisha na lugha ya kiswahili pamoja na sanaa kwa ujumla kutoa kipaombele kwa kazi za wasanii hawa kwasababu sanaa kwa upande mkubwa inatangaza taifa kuliko nyanja nyingine yeyote kwa njia ya shoo wanazo kwenda katika mataifa mengine.Hivyo basi watafiti watakao fanya utafiti wa kazi hii itawapasa kushirikiana na taasisi za lugha pamoja na wasanii kwa kushirikiana na serikali.

Pia naendelea kusisitiza kuwa msanii anapaswa kujitambua kuwa yeye ni kioo cha jamii na ni mtu muhimu sana kwa jamii.Hivyo basi wasanii hawana budi kuheshimu kazi zao,kujiheshimu wao wenyewe hii ina ambatana na mavazi ya wasanii wanyewe kuva katika shoo zao ,lugha inayotumiwa na wasanii katika nyimbo zao,mienendo ya wasanii katika maisha yao ya kila siku na mwisho kabisa msanii anapaswa kuzingatia ujumbe na kuwa mfano kwa jamii na vjina.

MAREJEO.

Kamusi ya Kiswahili Sanifu (1981),TUKI,Dar-es-salam.

Kamusi ya Kiswahili Sanifu Toleo la pili(2005),TUKI,Dar-es-salam.

Mbaabu I. N. K( 2003).English-Kiswahili Dictionary of Sheng: Deciphering East Africa’sUnder-World Language. TUKI,Dar es Salaam:

Mkangi, K.( 1984).Sheng and the Kenyan Culture. The Standard, Nairobi, August 30

(17–18).

Mukhebi, L. (1986)..Is Language and Culture Inseparable? Kenya Times, Nairobi, May 28

Masamba D.P.B(2006),Jarida la Taasisi ya Uchunguzi wa Kiswahili,Dar-es-salam.

Taji. L(2008),Chimbuko la Muziki wa kizazi kipya,Bongo celebrity,Dar-es-salam.

Wamitila K.W(2003),Kichocheo cha Fasihi simulizi na andishi,English press;Dar-es-salam.

Chachage ,C.S.L.(2002),Ndani ya Bongo utandawazi na migogoro ya utamaduni”Makala yaliwasilishwa katika mkutano wa kumi wa hali ya siasa Tanzania.Chuo Kikuu cha Dar es salaam.

Senkoro.F.E.M.K.(2003)Rethinking popular Arts and culture in the 21^st century East Africa”Makala yaliyowasilishwa katika maadhimisho ya 30 ya codesria.

Majembe.A.K.(1998) “language use in Tanzania Hip Hop scene”,Un- published research paper, University of Dar es salaam.

Fenn,J na Perullo,A.(2000),language choice and Hip Hop inTanzania katika popular music and society.University of Bowling Green City.

Fema,(2006),Bongo flava utambulisho au umaarufu,vol.16

www.google.com. Halhamisi,28/4,2010.

www.thebizmo.com.Jumapili 1/5/2010

www.freemedia.co.tz/habar php? Halhamisi28/4/2010.

Nyongeza mbalimbali.

A.Picha za wasanii pamoja na picha za baadhi ya tamasha la muziki wa kizazi kipya.

Msanii Abdulazizi Aboubakari Chende a.k.a Dogo janja .

Msanii Danny Msimamo akiwa na Msanii mwenzie Adili katika tamasha la Burudani nyumbani lililoandaliwa na Joseph Mbilinyi Mbunge wa jiji la Mbeya katika viwanja vya nzomwe tarehe 9/7/2011.

Wasanii wakiwa wanaimba katika juu kwa na huo ni umati wa vijana wakifuatilia tamsha hiloo

B.Maswali ya dodoso

1.Je? Kuna utumizi mzuri wa maneno ya lugha ya Kiswahili katika muziki wa kizazi kipya.

a)Ndiyo.

b)Hapana.

2.Kama ni ndiyo taja maneno baadhi unayoyafahamu yalitumika katika muziki wa kizazi kipya na yanafahamika vema na watu wa rika zote.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

3.Pia kama jibu ni hapana tao sababu zinazo sababisha matumizi mabaya ya maneno ya Kiswahili katika muziki wa kizazi kipya.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

4.Je? Muziki wa kizazi kipya unamchango wowote katika lugha ya Kiswahili kama lugha ya taifa,na mawasiliano nchini Tanzania

5.kama ndiyo taja michango unayoifahamu na kama hapana toa sababu……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

6.Je? Muziki wa kizazi kipya(bongo flava)una mchango katika utamaduni wa lugha ya Kiswahili na jamii kwa ujumla( ndiyo )

7. kama ni ndiyo toa sababu. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

8.Unafikiria nini chanzo cha muziki wa kizazi(bongo flava) kipya nchini Tanzania.

………………………………………………………………………………………………………......................................................................................................................................

9.Unafikiria ni rika gani hupendelea kusikiliza muziki wa kizazi kipya?vijana( ),wazee,au wote( ).unadhani ni kwanini rika hilo hupenda kusikiliza muziki wa kizazi kipya.